امروزه توركولوژی در دانشگاه های كشور های پيشرفته جهان به عنوان يك رشته علمی برقرار شده ، پژوهش هايی پيرامون زبان، ادبيات، تاريخ و هنرهای تركان انجام گرفته و از چندی به اين سو آثار علمی- پژوهشی انتشار يافته اند. ترکان بیش از هزار سال در تاريخ ايران حكمرانی كرده اند با این حال آگاهي های تاريخی هموطنانمان در اين باره اصلا وجود نداشته و يا يكطرفه و نادرست است.
این کم‌اطلاعی باعث شده تا نقش واقعی ترکان در شکل‌گیری تمدن های منطقه به‌درستی شناخته نشود.
در این بخش، به بررسی جامع تاریخ و فرهنگ ترک می‌پردازیم. این مجموعه مشتمل بر شش فصل اصلی است که هرکدام به جنبه‌های مختلف این تمدن کهن می‌پردازند:
فصل اول
در فصل پروتوترک ها بر زوایای تاریک دوران تاریخی آذربایجان پرتو افکنده شده است ، در این فصل اجمالا از تاریخ اقوام قدیم منطقه شرق نزدیک و اجتماعات و تمدن های نخستین مباحثی به میان آمده تا تاریخ دوران باستان آذربایجان در ارتباط با این اقوام و تمدن ها مورد بررسی قرار گیرد.
اصطلاح ترک چگونه و چه زمانی پدید آمده است ؟
نخستین ساکنان سرزمین آذربایجان پیش از ورود اقوام هند و اروپایی
| سومریان |
اکدیان |
| ایلامیان |
هیتی ها |
| کاسیان |
هوریان |
| لولوبیان |
گوتیان |
| زبان گوتی – لولوبی |
اورارتوئیان |
| ماننایان |
اسکیت ها |
| مادها |
هایلان توروگ ها / تورکوت ها / بون ترک ها |
فصل دوم
در فصل ترکان باستان اطلاعاتی منسجم و فشرده درباره زبان، ادبيات و فرهنگ و تاريخ آنان به ميان آمده است.
فصل سوم
در فصل ترکان میانه پس از ارائه آگاهي های تاريخی پيرامون تركان در دوره اسلامی ، درباره قبايل مختلف ترك و دولت هايی که پديد آورده اند بحث شده است.
فصل چهارم
در فصل ترکان معاصر ، اطلاعاتی در خصوص کشورها و گروه های اتنیکی ترک ارائه شده است .
فصول ذیل در حال تکمیل است …
فصل پنجم
در فصل فرهنگ ترک، اطلاعاتی در خصوص جنبه‌های مختلف فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و اعتقادی ترکان ارائه شده است.
| فرهنـگ ترکان باستان |
تشکیلات اجتماعی |
حیات اقتصادی |
دین و آیین |
| تشکیلات قبائل |
موسیقی |
لباس و پوشاک |
معماری |
| هنر و صنعت |
غذاها |
باورها |
آداب و رسوم |
فصل ششم
در فصل ادبیات ترک ، اطلاعاتی در خصوص آثار ادبی و میراث مکتوب ترکان، از جمله ادبیات کهن، حماسه‌های ملی و اسطوره‌های پربار ترکی ارائه شده است.
| تاریخ ادبیات آذربایجان (بخش اول) |
تاریخ ادبیات آذربایجان (بخش دوم) |
| تاریخ ادبیات آذربایجان (بخش سوم) |
تاریخ ادبیات آذربایجان (چهارم) |
حماسه ها
در این بخش به حماسه‌های ترکی پرداخته می‌شود. حماسه‌ها به‌عنوان آرمانی‌ترین آثار ادبی جهان شناخته می‌شوند؛ چراکه مبارزات جمعی یک ملت را در چارچوب ارزش‌ها، قوانین و معانی مشترک تفسیر می‌کنند و گذشته و آینده جامعه‌ای را که در آن زنده نگه داشته شده‌اند، نمایندگی می‌نمایند.
| حماسه آفرینش |
حماسه آلپ ارتونگا |
حماسه شو |
حماسه اوغوز خان |
| حماسه آتیلا |
حماسه گرگ خاکستری |
حماسه ارگنه‌گون |
حماسه سیانپی |
| حماسه تورئییش |
حماسه کوچ |
حماسه پذیرش آیین مانی |
حماسه ماناس |
| حماسه چنگیزخان |
حماسه‌های تیمور و ادیگه |
حماسه سالتوق بوغراخان |
حماسه سید باتال غازی |
| حماسه دانشمند غازی |
حماسه کوراوغلو |
آثار برجسته
| آلتون یاروک |
سکیز یوکمک |
دیوان لغات الترک |
قوتادقو بیلیک |
| عتبة الحقايق |
دیوان حکمت احمد یسوی |
قصص الانبیاء رابغوزی |
مفتاح العدل |
| نهج الفرادیس |
معین المرید |
محبت نامه خوارزمی |
مقدمه الادب زمخشری |
| کتاب لغت محمد بن قیس |
قصه یوسف |
خسرو و شیرین قطب |
رونق الاسلام |
| کودکس کومانیکوس |
الادراک للسان الاتراک |
حلیه الانسان و حلبه اللسان |
القوانین الکلیه لضبط اللغه الترکیه |
| دیوان جهانشاه حقیقی |
دیوان قاضی برهان الدين |
دیوان نسیمی |
دیوان اشعار شیخ قاسم انوار |
| دیوان ختائی |
دیوان فضولی |
حديقة السعدا |
شکایت نامه |
| دیوان خیالی |
تذکره مجمع الخواص صادقی |
دیوان طرزی افشار |
|
مطالب مرتبط
جبار عسکرزاده باغچه‌بان، بنیان‌گذار اولین مدرسه کرولال‌ها در ایران
امپراتوری هیتی ها ؛ تمدن باستانی فراموش شده
نسخه‌های خطی علمی آذربایجان قرون وسطی در کتابخانه واتیکان