کوکند

در نیمه دوم قرن هجدهم وضعیت اجتماعی – سیاسی دره فرغانه بسیار پیچیده بود. در آنزمان قبابل قرقیز در محدوده جغرافیایی فرغانه به چندین گروه سیاسی تقسیم می‌شدند.

قبایل جنوبی قرقیزستان به همراه سایر قبایل از جمله ازبکها، قبچاقها، تاجیکها و دیگران در دره فرغانه می‌زیستند. تمام این قبایل فعالانه در تأسیس دولت کوکند در سال ۱۷۰۹ میلادی مشارکت داشتند.

تا پایان سده هجدهم میلادی دره فرغانه، پامیر، بدخشان، اوراتپه، جیزک و خجند به کوکند ملحق شدند و از آن زمان به بعد قرقیزها ساکنین دائمی این کشور شدند.

نخستین جنگ سپاهیان روس با دولت کوکند بسال ۱۲۶۷ ه’. ق. /۱۸۵۰ م. روی داد و از ۱۸۶۶ م به بعد قلمرو خان خوقند منحصر بولایت فرغانه شد و آنهم در ۱۲۹۳ ه’. ق. /۱۸۷۶ م. ملحق به روسیه گردید.

در سال ۱۸۹۸، محمّد الخلیفه کبیر (۹۸-۱۸۵۶) معروف به «ایشان مادالی»، در آسیای میانه در حدود ۲۰۰۰ نفر شورشی را تقریباً تا لحظه شکست رهبری کرد.

مادالی شهرت و اعتباری در محل کسب کرده بود، و در سال ۱۸۹۸ افراد وی به چند پادگان روسی حمله بردند.

آنان می‌خواستند روس‌ها را قلع و قمع کنند و خانات کوکند را دوباره بر پا دارند، اما به‌سرعت پراکنده شدند و مادالی اعدام شد.