لالجین را همه به نام سفالش می شناسند حتی آن سوی مرزها شهری که به واسطه هنر دست مردانش، نه تنها هیچ بیکاری ندارد بلکه از شهرهای دیگر هم برای کار به آنجا می روند.
لالجین شهر جهانی سفال است که هنر دستان مردمان این دیار در سطح جهان می‌درخشد و چشم هر بیننده را به خود خیره می‌کند.
لالِجین پایتخت سفال ایران است. شهر لالجین یکی از قطب‌های گردشگری استان همدان و به عنوان مرکز سفال و سرامیک در خاورمیانه شناخته شده است.
لالجین یکی از شهرهای شمالی استان همدان است که در شهرستان بهار واقع شده و با جمعیتی حدود 20 هزار نفر به عنوان دومین شهرستان بهار شناخته می‌شود.
لالجین در 5 کیلومتری بهار و 17 کیلومتری همدان واقع شده و ساکنان لالجین به لهجه‌ای خاص از زبان ترکی آذربایجانی سخن می‌گویند که نسبتاً با گویش مردم آذربایجان متفاوت بوده و از نظر لحن تکلم به ترکی قشقایی‌های فارس و ترکی شاهسونی‌های استان‌های قم و مرکزی نزدیک است.
بر طبق اسناد به‌دست‌آمده از حفاری‌های چهارراه مرکزی لالجین، همچون سنگ‌قبرهای متعلق به قرن پنجم هجری که هم‌اکنون در موزهٔ تپه هگمتانه همدان نگهداری می‌شوند، پیشینهٔ استقرار و سکونت در این ناحیه، فراتر از سدهٔ پنجم هجری است.
شهر لالجین در دشت نسبتاً همواری واقع شده و رودخانهٔ قره چای در شمال و رودخانه یکه چای در جنوب آن جریان دارد. این منطقه از لحاظ آب‌های زیرزمینی بسیار غنی بوده و ساکنان آن به ایجاد چاه‌های عمیق و نیمه عمیق روی آورده‌اند.
اغلب ساکنان به کشت انگور یاقوتی، جو، چغندر لبویی، سیب‌زمینی و گندم بنفش اشتغال دارند. پیش‌تر آبیاری باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی شهر از طریق چشمه‌ها، رودخانه‌ها و کاریزها صورت می‌گرفته که هنوز هم برخی از کاریزهای تاریخی مربوط به دورهٔ صفویه در شمال و شمال غرب شهر دیده می‌شوند.
لالجین در طول تاریخ دو بار به‌شدت ویران شده است که یکی در حمله مغول‌ها و دیگری در یورش افغان‌ها. یورش افغان‌ها به سرکردگی محمود افغان از رئیسان طایفهٔ غلجایی که در اواخر دورهٔ صفویه به شهرهای بزرگ و کوچک ایران همچون اصفهان، قزوین و کاشان تاخته و به کشتار و چپاول مردم پرداختند، ویرانگرتر از سایر موارد بوده‌است چراکه هنوز هم کلمات اوغان (افغان) و ازبک در ذهن سالخوردگان تداعی ترس را به همراه دارد.
از آثار تاریخی لالجین می‌توان به مسجد جامع مهاجران اشاره کرد که این مسجد در بخش لالجین و بافت قدیمی شهر مهاجران واقع و قدمت آن به دوره قاجار برمی‌گردد و دارای ستون‌های متعدد سنگ، سقف گنبدی شکل و دارای حیاطی بزرگ است.
پل مهاجران یکی از زیباترین پل‌های شهرستان بهار و استان همدان است که قدمت آن مربوط به اواخر عهد صوفیان و اوایل عهد قاجار است که این پل در بخش لالجین و ورودی شهر مهاجران و بر روی رودخانه فصلی قره چای بنا شده و همچنین ارتباط بین روستاهای کوشک‌آباد، راه هموار، رایکان‌علیا و رایکان‌سفلی را فراهم می‌کند.
از مشخصات بارز پل مهاجران طول زیاد آن حدود 55 متر و تنوع در مصالح به‌کار رفته در آن است که به گفته اهالی منطقه سازنده و بانی این پل یک زن خیر بوده که به همین دلیل به “خانم کرپی” مشهور است.
“لالجین” شهر جهانی سفال
لالجین که به شهر گل و سفال معروف است بیش از 900 واحد خرد، کوچک و متوسط در حوزه تولید، تکمیل و فروش سفال و سرامیک در این شهر فعال است طوری که بیش از 60 درصد مردم این شهر در حوزه صنعت سفال و سرامیک اعم از تولید، تکمیل، فروش، صادرات و غیره فعال هستند.
لالجین دارای پیشینه سفال‌سازی 700 الی یک هزار سال است که در حال حاضر سفالگری به‌عنوان یکی از مهم‌ترین رشته‌های صنایع‌دستی استان همدان شهرت جهانی دارد.
هنر منحصربه‌فرد هنرمندان این دیار در تولید سفال به‌گونه‌ای است سبب شده است که از تهیه مواد اولیه تا تولید، تکمیل، توزیع و صادرات سفال و سرامیک یا در لالجین انجام می‌شود و یا در این شهر قابلیت انجام آن وجود دارد.
زمانی که در خیابان‌ها و مناطق مختلف این شهر باستانی گام برمی‌دارید، زنان، مردان و کودکان بی‌شماری را می‌بینید که در حال خلق آثار هنری زیبا و ادامه دادن راه اجداد خود هستند البته تعجبی ندارد که اهالی این شهر سفالگری را پیشنه خود قرار داده‌اند، چرا که لالجین به عنوان پایتخت سفالگری در جهان شهرت دارد.
لالجین از مراکز عمده ساخت سفال و سرامیک ایران و جهان به شمار می‌رود و هنر به عمل آمده از دستان هنرمندان لالجینی علاوه بر شهرهای دور و نزدیک ایران به بسیاری از کشورهای دیگر صادر می‌شود.
ضمن اینکه در سال‌های گذشته هنر سفال و سفالگری در لالجین به‌گونه‌ای بود که مسافران و گردشگران داخلی و خارجی بسیاری را برای خرید و بازدید از این شهر و سفالینه‌های تولیدی جذب می‌کردند، با جهانی‌شدن سفال لالجین بیش از بیش شاهد حضور مسافران و گردشگران در این شهر هستیم.
تنوع رنگ و طرح سفالینه‌های لالجین به‌گونه‌ای است که چشم هم بیننده‌ای را به خود خیره می‌کند گویی که این طرح‌های پیاده شده بر روی ظروف سفالی قصد سخن گفتن با افراد را دارند.
سفالینه‌های تولیدی این روزها بیشتر جنبه تزئینی دارد و به عنوان دکوری مورد استفاده قرار می‌گیرد اما از نظر مصرفی و استفاده عموم نیز می‌توان به ظروف سفالی که در دیزی سراها استفاده می‌شود و پارچ‌های سفالی که برای گذاشتن آب بر سر سفره گذاشته می‌شود اشاره کرد.
بوی خاک رس و در نهایت گل سفال در کارگاه‌های سفالگری نه‌تنها آزاردهنده نیست بلکه نفس کشیدن در کارگاه‌های تولیدی سفال بسیار دل‌نشین است که همین امر سبب می‌شود که تولیدکنندگان و فعالان این عرصه هیچ‌گاه علاقه‌ای به بازنشستگی و دست از کار کشیدن ندارند.
دیزی لالجین
گذر از لالجین و معرفی هنر سفالگری این دیار برای جذب گردشگران و توریست‌های بیشتر ما را بر آن داشت که در این میان به معرفی دیزی لالجین نیز بپردازیم دیزی که حتی شده برای یک‌بار نیز باید مزه آن را امتحان کرد.
می‌توان از موارد مؤثر در جذب توریست و گردشگر در هر منطقه‌ای غذاهای محلی و متنوع آن منطقه است که در هر شهر متناسب با شرایط آب و هوایی غذاهای متفاوتی نیز استفاده می‌شود.
علاوه بر سفال هنر آبا و اجدادی مردمان این شهر، دیزی خوش‌رنگ و لعاب لالجینی‌ها نیز می‌تواند در جذب مسافران، گردشگران و حتی دیگر شهروندان استان نیز مؤثر باشد.
انتهای پیام/ مهدی نورعلی / خبرگزاری میراث آریا
مطالب جالب
مروری بر تاریخچه مسجد کبود تبریز
مقبره سنگی روستای خانقاه ترگور، جاذبه‌ای گردشگری در غرب ارومیه
«باغ شیخ» ساوه بزرگترین کاروانسرای باستانی ایران