دکتر رحیم آغ بایراق
می گویند “سارگن دوم” امپراطوری آشوری در همه چیز موفق شد اما در مرگ خود شکست خورد
زیرا جسم او در جنگ با اورارتوها به دست دشمن افتاد و دفن نشد و آشوریان هر فردی که دفن نمی شد را نفرین شده می دانستند از این رو پسرش “سناخریب” از شرم خود، پدر را عمدا فراموش نمود.
سارگن بسیار علاقمند بود مانند “بیلگه میش” سومری به جاودانگی دست پیدا کند یا دست کم مانند “سارگن” اکدی ها محبوب و ماندگار شود اما گویی با عاقبت شومش به لکه سیاه آشوریان مبدل شد و نامی از او یاد نشد.
او از شمال عراق کنونی به آذربایجان باستان( تمدن ماننا ) لشگر کشید و بت ها و گنجینه های ماننا ها را با خود به آشور منتقل کرد.
دو منشور او شرح این لشگرکشی هاست و هفتاد سال است مورخین می کوشند مسیر لشگر کشی او را بازسازی کنند و هنوز در این مورد اختلاف دارند.
در این میان نام” قیزیل بوندا” در کتیبه، منطقه “قیزیل اوزن” کنونی ( نامش را سفید رود کرده اند) به روشنی قدمت زبان تورکی را در آذربایجان به رخ می کشد.
در سال ۷۱۴ قبل از میلاد سارگن در لشگر کشی خود به آذربایجان از غارت ۸۴ شهر در سرزمین ماننا خبر می دهد.
در جایابی برخی شهرها مانند اوش کایا( سه صخره= اسکو) و تارماکیس ( تارما قیز) و تارویی( تارویز= تبریز) نیز برمی خوریم که به نظر دانشمندان با دشت و شهر تبریز همخوانی دارد.
مثلا در بند ۱۶۷ می گوید:
از “اوش دیش” ( کوه سه دندانه) به قلعه “اوش کایا” ( سه صخره) حرکت کردم…
بند ۱۸۹:
شهرهای “تارویی” و “تارماکیسا” قلعه های مستحکمی هستند…
و بعد در توصیف و شرح غارت تبریز بند های ۱۹۰ تا ۱۹۹ می گوید:
دیوارهای بسیار عریض و حصارهای مستحکم و خندق های عمیق در اطراف شهر وجود دارد.
(یاد آور دیوارهای تبریز و هشت درب تاریخی مثل گجیل قاپیسی، باغمیشه قاپیسی و…)
و سپس می گوید چگونه به سربازانش گفته مواد غذایی ساکنین را غارت کنند و خانه ها را آتش زده و دیوار شهر را خراب کنند و سی آبادی اطراف شهر را آتش بزنند که دود آن مانند ابر باران زا آسمان را بپوشاند.
شهر تبریز با کاوش های پشت مسجد کبود و تمدنش با تاج هایی که بر سر شاهزادگان تبریز در گورها کشف شدند و چنین روایتهایی در کتیبه های آشوری به عنوان یکی از شهرهای قدیمی جهان محسوب می شود.
منابع اصلی:
Olmstead, A. T. (1931). “The Text of Sargon’s Annals”. The American Journal of Semitic Languages and Literatures. 47
-گزارش لشگر کشی سارگون به اورارتو .والتر مایر. ترجمه فرامرز نجد سمیعی صص ۴۱.۴۲
مطالب جالب
گرگر نامی به بلندای تاریخ
داستان خلق آتش در اتیمولوژی زبان ترکی و بررسی سیر کلمات «آغاز» و «دایه»
ضمایر مشترک زبان سومری و ترکی