فرضیه ای در مورد نام مراغه ، شهر باستانی آذربایجان

دکتر رحیم آغ بایراق

رودخانه (لیل ان) رودخانه( آی دوغموش) رودخانه قیزیل چای( زرینه رود کرده اند)

رودخانه گوموش چای( سیمینه رود کرده اند) بدون تعارف ریشه تورکی باستانی مرند را تقدیم می کند

لیل( نام رب النوع بادها یئل در سومر) آن( آسمان در سومری و تورکی) آی ( نام دختر ماه سومری و ماه در تورکی) قیز لار قالاسی ( معمولا قیز کورپوسی یا قالاسی و بناها با این نام، به الهه عشق تقدیم می شد) و…که در باورهای باستان به رب النوع ها( اییه لر) تعلق داشتند و توصیفات تاریخی از این شهر بزرگ قدیمی نشان می دهند مراغه یک شهر باستانی است و طبیعتا جای نام آن باید در بستری باستانی بررسی گردد.

در فرهنگ‌ معین کلمه را به غلطیدن فارسی شبیه دانسته اند

معین‌ به ‌ریشه‌ی‌ عربی ‌واژه‌ پرداخته و این‌ معنی‌ را‌ در زبان ‌عربی‌ از بابِ‌ تَفْعیل(تَمْـریغ) و تَفَعُّل(تَمَرُّغ) ‌فرض کرده است.

با توجه به قدمت شهر و توصیفات قدیمی، نام‌ شهر مراغه ‌قبل ‌از مغولها ‌و اعراب وجود داشته است

“بَطلِمیوس‌” نام ‌دریاچه‌ی ‌اورمو را به‌سبب‌ نزدیکی‌اش‌ به ‌شهرمراغه، دریاچه «مارگیانه» آورده‌است‌ که در زبانشناسی تنها جای نام نزدیک و شبیه به مراغه است.

در این صورت “ماری گی یانا” در طول زمان تلخیص و به “ماری قی >ماراغا” مبدل شده است.

احمد کسروی می‌نویسد:

«بی‌گمان درستِ این نام مراوا یا ماراوا بوده و از اینرو معنی آن را جایگاه ماد توان پنداشت.»

هدف کسروی از اطلاق تلفظ ارمنی مشخص است اما در همین لغت اجزای ماری+ آوا ( اوبا) افشا می شود‌.

در دیدگاه من این کلمه به اقوام” ماری” شهر باستانی شمال سومر ارتباط دارد که ۴۳۰۰ سال قبل توسط اکدیان مورد هجوم واقع شده و به جایگاه آذربایجان کوچ کردند.

ماری لیق( مارلیک در شمال) ماری اندی( مرند) ماری کی یانا( ماراغا) دیز ماری( نام قدیم قره داغ) و…حتی در جنوب اکراین شهر ماری به همین اقوام اشاره دارد.

تاریخ ظهور تمدنهایی مانند مارلیک دقیقا بعد از اضمحلال شهر ” ماری” سومریان است

𒈠𒌷𒆠

این نام در کتیبه ها به صورت(ماری+ کی) نوشته شده است.

کی در سومری ( کئر/ قیر در تورکی) به معنی خاک و سرزمین است.

از دیگر تصوراتم که چنین فرضیه ای را تقویت می کند پیدا شدن نسخه رونوشت کتیبه های زیادی از پادشاهان متاخر چون “شامشی ادا” و “حمورابی” در ماری کی است که به پادشاه ” توروک لو” رئیس ملت ” توروک” در آذربایجان فرستاده شده است. ارتباطی که با سفال خابور در لایه چهارم حسنلو و تایید ” کرامر” سومرلوگ مشهور صحه گذاشته شده است.

Paul-Alain Beaulieu (20 November 2017). A History of Babylon, 2200 BC – AD 75