ترجمه کتیبه اورارتویی شوشای اهر

دکتر رحیم آغ بایراق

کتیبه روستای :شوشا”( در تورکی به معنی مکان مرتفع و تیز که به فارسی “شیشه” کرده اند) در نزدیکی شهر اهر را امروز آوانویسی و ترجمه دانشمندان را می آورم.

آوا نویسی:

دینگیر خالدینی نی.اَل سو ایشینی .اَنسی نی/اَر گیشتی شه.روسا هی نی شه.الی اشادی/ کور اَر هو .او.اَ.ایشتی نی آشی..اوبی/کور اوشولو نی.کور بوقو اَ .کور نی کوتی یه.آ، دی/پاریxxکاروبی xxبی دی اَ/ دینگیر خالدی یهxx اَر گیشتی شه بی اِ قال اورو اَ/شی دی ایش تو بی ته.روبی تی نی. دینگیر خالدی ای ایردوسی /کور بی آینااو اَ.اوشما آشه.کور لولو اینه او اینه آ/پا هی آ ایدی.اَرگیشتی شه.روساهی اینی.اَلی/ الوشه اینی دوب ته پیتولیه آ.ای. تینی نی تولی اَ/مااسیتی نی.تلی اَ.توری نی نی تولی اَ/مااسی.تی نی.تلی اَ.تورونی نی. دینگیر خالدی شه. دینگیر ایم شه/ دینگیر اوتو شه.مه آنیتی اینی ارموزی.دینگیر اوتو نیپی اینی

ترجمه:

به یاری خدای خالدی.ارگئشتی پسر روسا گوید: به طرف سرزمین “آرهو”حرکت کردم.بر دشمن سرزمین اوشولونی و بوقو چیره شدم.به رودخانه رسیدم.سرزمین شهرx را فتح کردم.گرفتم.برای خدای خالدی. فرمانروایx ارگیشتی گوید.این قلعه، شهر ..ساختم. نام “پادگان خالدی” بر آن گذاشتم.سرزمین دشمن را به خاطر قدرت “بیاینی” محدود ساختم/ارگیشتی پسر روسا می گوید: هرکس به این کتیبه آسیب بزند یا نام مرا محو کند و به نام خودش بزند، نابود سازد خدای خالدی.خدای طوفان. خدای خورشید .او …اسم او و فرزندانش زیر نور خورشید

کلمات تورکی بدون تفسیر برای مخاطب:

دینگیر= تینگیری( خدای)

خالدی=قالدی( مانا)

اَل سو ایشینی= اَل توتوشینی( یاری)

انسی=انسی( برتر)

اَرگیشتی= اَرگئشدی( مردانه)

کور=قئر ( سرزمین و مرز)

آرهو= نام باستانی شهر اهر

اوشولونی= اوشولونی(به سرمایش)

آدی=آخدی( جاری.رودخانه)

اِقال=ائو قالا( استحکامات قلعه)

اورو= ایری.هورو( شهر)

خالدیه اوردوسی= قالدیه اوردوسی( پادگان برای قالدی)

دییشتی= دئیشتی( نام گفتن)

لولو=لولو( بیگانه. لو پسوند انسان حسنلو)

اوشمااشه= گوج مه شه( قدرت)

دوب=تاپو( کتیبه)

توللیه= توللیه( پرت کند)

دینگیر اوتو= تینگری اوتوو( خدایگان خورشید)

انی= اونی( او را)

توضیح در مورد نام اهر:

مقلوب شده است. مانند تربیز و تبریز یا آت سارای و آستارا و..‌.

اسن قالین