آذربایجانی ها قدیمی ترین معماران جهان

“چارلز برنی” معتقد است معماری مدور یا همان دایره ای مخصوص معماری اولیه آذربایجان است.

او فکر می کند این معماری از اندیشه چادر نشینی اولیه بشر اولیه برآمده و چارداق های کنونی را رد پای این تفکر باستانی می داند.

واژه “چارداخ” یا “چارداق” را در زبان تورکی از ریشه “چاتراق” به معنی به هم رسیدن و پیوستن دانسته اند، زیرا که دیوارهای چارداق را آرام آرام بالا برده و به هم نزدیک می کردند تا بدون نیاز به چوب سقف را در یک نقطه بهم پیوند دهند.

البته این عنوان را هم مثل تمام لغاتمان جعل کرده و در لغتنامه های بعد از دوره پهلوی به چهارطاق ربط داده اند که اصلا ارتباطی با چهارگوشه بودن ندارد.

(تصویر زیر نمونه بازمانده و ساده شده یک چارداخ که هنوز در آذربایجان استفاده می شود)
چارداخ ها امروزه اکثرا غیر گلی هستند.

“بایرام یئلی چارداخ لاری ییخاندا”
شهریار

البته شیوه معماری باستانی آذربایجان بسیار پیشرفته تر و پیچیده تر از چارداخ های کنونی بود و درون این بنا اتاق و جای تنور را هم در نظر می گرفتند.

اکثر ورودی ها بوسیله نردبان و از سقف بود.

بشر بعد از دوران یخبندان چهارم از غارها به سوی دشتها حرکت کرد و شیوه چادر نشینی داشت.سپس چادرها با خشت و مهره هایی از گل به خانه های مدوّر (دایره ای) تبدیل شد و

اینها شکل اولیه خانه توسط بشر بودند که از یازده هزار تا هفت هزار سال قبل از آذربایجان شروع شد.

جالب اینکه این معماری در دوره حلف( تپه گاورا) یعنی دوران اولیه سومر در نزدیکی منطقه آذربایجان و اندکی غرب تر در گوبکلی تپه ترکیه هم مشاهده می شود.

بعد از این دوران و هزار ششم ق‌.م معماری چهارگوش در جهان و آذربایجان دیده می شود.

ارزش تپه یانیق که امروز پیست موتور سواری شده و از زمان حفاری اولیه به دلیل حفاری سرآسیمه تا امروز مورد ترور فرهنگی و تاریخی قرار گرفته، به دلیل قدمت، توالی، فرهنگ همگون،از هزار محوطه سوگلی دیگر بیشتر است.

باشد که فعلا خاک نگهبان آثارمان باشد.

اَسَن قالین
برگرفته از صفحه شخصی دکتر رحیم آغ بایراق
منبع اصلی: مقالات و کتب مربوط به یانیق تپه خسروشهر، ترجمه صمد علیون، انتشارات اختر ۱۳۹۰