کاهگل در اصطلاح محلی آن سوواق نامیده می شود
وقتی بوی کاهگل میاد همه بی اختیار به یاد روستا می افتند و در بیشتر شعرهای احساسی از بوی کاهگل بعنوان نمادی برای روستا استفاده می گردد دلیل آن استفاده از کاهگل در ساختمانهای روستایی است زمانیکه در روستا بودیم مادرم صبح ها حیاط و در دیوار خانه را آب و جارو می کشید و بوی آب که به کاهگل می خورد بلند میشد و ما به آن عادت کردیم حالا ما روستائیان این بو را بوی روستا می دانیم.
حالا برای آشنایی عزیزان توضیحاتی درباره کاهگل و موارد استفاده آن ذکر می نماییم.
یکی از کارهای اساسی در بخش ساختمان روستایی در گذشته کاه گل یا همان اندود و عایق کاری پشت بام ودیوارهای ساختمان ها بود .
که غالبا در اواخر تابستان و اوایل پاییز انجام می شد .
سه عامل باعث شده بود که این کار در ایام ذکر شده انجام پذیرد .
۱–نزدیک شدن به فصل سرما و بارندگی برف و باران و سپری شدن فصل گرما.
۲–سپری کردن کارهای ضروری از قبیل برداشت محصولات کشاورزی و میوه ها.
۳–موجود بودن کاه یا همان کلش خورد شده گندم در بیرون از انبار های زمستانی.
کاه گل مرکب از دو کلمه کاه +گل میباشد. ماده چسباننده ملات گل و کاهگل، خاک رس است.
کاه همان کلش ریز شده گندم پس از جدا سازی گندم است. که بوسیله تراکتور یا گاو پس از برداشت صورت گرفته است .
کاربرد اصلی این ماده ریز شده به همرا ه مواد دیگر برای خوراک دام ها بکار می رود.
اما بعلت عایق بودن برای اندود پشت بام ها و دیوارها با گل (کسر گاف)که همان خاک مخلوط با آب است مورد استفاده قرار میگیرد .
برای ساختن ملات گل، آخوره می‌بندند و در آن آب می‌اندازند و صبر میکنند تا پولکهای خاک رس آب بمکند معمولا شب داخل آن آب می زنند تا صبح صبر می کنند آب بگیرد، پس از آن ملات را خوب ورز می‌دهند و قبلا با حیوانات مانند اسب که داخل آن راه می رفتند یا خود فرد با لگد و اکنون نیز با تراکتور ورز می دهند وپس از اختلاط کامل با ماله بنایی روی دیوارها و پشت بام ها بصورت پلاستر (پوسته نازک)کشیده میشود .
ضمن زیبایی عایق خوبی بوده واز ریزش آب و تخریب دیوارها جلوگیری مینماید. چنانچه بانمک هم مخلوط گردد کیفیت بهتری پیدا میکنند. چون ملات گل پس از خشک شدن جمع شده و ترک می‌خورد، به آن کاه می‌زنند که آن را مسلح کرده و از ترک خوردن آن جلوگیری کنند.
معمولا هر چند سال یکبار این کار تکرار میشود . پارو نمودن برف پشت بام در زمستان عمر کاه گل را بیشتر میکند .
در زمانهای گذشته که از آسفالت و ایزوگام خبری نبود بدون کوچکترین هزینه تمام سطوح پشت بام ها وبدنه دیوارها در داخل و خارج ساختمان و محوطه و انبارها با کاه گل عایق کاری میشد . این عمل یکی از کارهای ضروری روستاییان بود که حتما با کمک هم انجام میشد .
نوعی تعاون دراین کار دیده میشد .گاها ماله کشی کاه گل از کارهای تخصصی بانوان روستایی بود که دوشادوش مردان انجام میدادند .
خاک مورد نیاز برای این کار از خاک محلی بنام ” شور دوزی” در شرق روستای مخور تهیه می شود و این خاک با توجه به اینکه رس خالص بوده و کمی هم نمک دارد بهترین نوع خاک برای کاهگل بوده و اکثرا در قدیم الایام از روستاهای اطراف برای مصارف خود به این محل مراجعه می کردند و اکنون نیز در ساختمانهای سنتی و دامداری های سنتی برای پوشش سقف از این خاک استفاده می نمایند.
وبلاگ روستای روستای مخور
مطالب مرتبط
فرش پازیریک
تشکیلات اجتماعی ترکان
لباس قشقایی