علامت و پسوند فاعلی در زبان ترکی آذربایجانی

علی محمد بیانی

علامت و پسوند فاعلی

ائل اوبا – در زبان ترکی پسوند جی / چی/ جو/ چو، وقتی به اسم و صفت الحاق شود ، اسم فاعل میسازد که به شغل و حرفه و دارندگی دلالت می کند. این پسوند تابع قانون هماهنگی اصوات (گرد و راست و پسین و پیشین مصوتها) میباشد.  مثال:

با مصوت راست پیشین:

دیلن + چی = دیلنچی

ایش + چی = ایشچی

با مصوت راست پسین:

قاییق +چی = قاییقچی

گمی + چی = گمیچی

با مصوت گرد پیشین:

اوزوم + چو = اوزومچو

گودوک + چو = گودوکچو

با مصوت گرد پسین:

اودون + چو = اودونچو

اوخو + جو = اوخوجو
به کمک این پسوند می توان ، کلمات زیادی ساخت. مثال:

ساتیجی – آلیجی – یازیجی – اویونچو – توپچو –گؤزتچی – اؤیرنجی – اکینچی – ماشینچی – موتورچو – تنقید چی – کیتابچی – ساغچی – سولچو – پینه چی – سوتچو و….

توصیح: پسوند «چی» به زبان دری نیز راه یافته و کاربرد وسیعی یافته است.

منبع : کتاب بئله اوخو ، بئله یاز ( نگاهی تازه به گرامر و شیوه نگارش زبان ترکی ) – نویسنده : علی محمد بیانی ، نشر اختر تبریز