ترک های نوغای

زبان نوغایی از زبان‌های ترکی رایج در کشور روسیه است که در جنوب غرب روسیه و به ویژه در منطقه کاراچای-چرکسیا گویشور دارد.

نوغایی‌ها به طور عمده در منطقه قفقاز شمالی ساکن هستند.

بسیاری از آنها در شمال داغستان و سرزمین استاوروپول، و همچنین در قره چای و چرکس و آستراخان و نیز در چچن زندگی می‌کنند.

گویشوران این زبان از تیره‌های تاتار هستند و به این زبان که گونه‌ای از ترکی قبچاقی به‌شمار می‌رود تکلم می‌کنند.

خط مورد استفاده برای نگارش این زبان خطوط عربی و سیریلیک است.

زبان نوغایی به گروه زبان‌های ترکی میانه تعلق دارد و می‌توان آن را در گروه قبچاق، زیرگروه قبچاق-نوغای جای داد.

زبان نوغایی بیش از هر زبانی دیگر با زبان‌های قره‌قالپاق و قزاقی نزدیکی دارد.

نوغایی از نظر تقسیم‌بندی قبیله‌ای سه گروه گویشی دارد، یعنی «نوغایی»، «آق‌نوغایی» و «قره‌نوغایی».

زبان ادبی نوغایی از زمان حکومت شوراها به بعد توسعه یافته‌است. کوشش‌هایی که در جهت یک دست کردن زبان نوغای به عمل آمده‌است، رفته رفته اختلاف گویش‌ها را از میان می‌برد.

در حال حاضر اختلاف عمده میان این گویش‌ها اختلاف آوایی است.

این زبان به طور قطع در معرض خطر Definitely endangered قرار دارد.

نام نوغای از نام نوقای خان نوه چنگیز خان مغول ریشه گرفته‌است.

نوغایی‌ها اقوام صحراگردی بودند که در سده سیزدهم میلادی کنترل نواحی رود دانوب را بدست گرفتند. بعدها در منطقه دریای سیاه حوالی اوکراین مستقر شدند.

در سده نوزدهم میلادی شمار زیادی از افراد این قوم به مناطق مختلف کوچ کردند.

شماری به رومانی و ترکیه رفته برخی نیز در روسیه و قفقاز سکنی گزیدند.

در سال ۱۹۷۳ شماری روزنامه‌ و جراید در قفقاز بزبان نوغایی نوشته و چاپ شد اما به دلیل دورافتاده بودن نواحی نوغایی زبان معمولاً این نوشته‌ها آنجا بدستشان نمی‌رسید.

پس از اینکه مدت‌ها از خطی وام گرفته از خط عربی برای نگارش این زبان استفاده می‌شد. این خط چند نشانه اضافی داشت که برای نوشتن آواهای نوغایی مناسب گردد.

از سال ۱۹۲۸ الفبای لاتین برای این زبان در نظر گرفته شد.

بعدها در سال ۱۹۳۹ دوباره الفبای روسی به نحوی که برای زبان نوغا مناسب باشد مجدد بکار گرفته شد.