بهای غارت

محوطه بالای تپه حسنلو تپه مستحکم عصر آهن در شمال غربی ایران در حدود 800 سال قبل از میلاد غارت شد بسیاری از هرج و مرج و ویرانی های ناشی از آن رویداد مدت ها در زمان یخ زده بود، تا زمانی که باستان شناسان در تلاش برای کشف ساختمان ها، آثار باستانی و حتی بقایای انسانی به خوبی حفظ شده بودند قدم برداشتند.

این محوطه به طور مختصر در دهه 1930 مورد کاوش قرار گرفت و کاوش‌های وسیعی در آن بین سال‌های 1956 تا 1977 با حمایت موزه دانشگاه پنسیلوانیا، موزه هنر متروپولیتن و سرویس باستان‌شناسی ایران انجام شد. در سال 1958، کشف معروفترین یافته حسنلو، معروف به کاسه طلا، توجه بین المللی حفاری را به خود جلب کرد.

کاسه طلای جامد بیش از دو پوند وزن دارد و دارای تزیینات قابل توجهی است که با کوبیدن فلز از پشت و جلو ساخته شده است که صحنه‌های اساطیری مختلفی را به تصویر می‌کشد.

این کاسه در زیر لایه ای از آثار سوخته شده نزدیک سه اسکلت زیرآوار مانده پیدا شد. چگونه این شی با ارزش آنجا پنهان مانده؟ آیا این افراد آن را از شهر در حال سوختن نجات می دادند؟ یا آن را می دزدیدند که گرفتار شدند؟

مایکل دانتی، باستان‌شناس دانشگاه بوستون، در حال بررسی جدید این یافته و زمینه آن است و آخرین نظریه او صحنه‌ای شوم‌تر از قهرمانی را نشان می‌دهد. پروژه اولیه حسنلو حجم عظیمی از داده ها را تولید کرد، اما سرعت، اندازه و دامنه این کاوش ها اغلب منجر به اسناد و انتشار محدود مطالب می شد. ده ها سال بعد، دانتی با بررسی و انتشار اطلاعات به دنبال رفع این مشکل است. این فرآیند جزئیات جدیدی در مورد تخریب این سایت ارائه می دهد. دانتی می گوید: «هرگاه مجموعه داده حسنلو را دوباره بررسی می کنیم، چیز جدید و هیجان انگیزی پیدا می کنیم. 

حسنلو به دلیل قرار گرفتن در مسیرهای تجاری و ارتباطی مهم بین بین النهرین و آناتولی در اوایل عصر آهن (1400-800 قبل از میلاد) به یک مرکز تجاری و تولیدی مهم تبدیل شد.

ارگ در مرکز سکونتگاه شامل مجموعه‌ای از ساختمان‌های تاریخی از جمله کاخ‌ها، معابد و تالارهای بزرگ چند ستونی بود. شواهدی که دانتی در حال مطالعه است تأیید می کند که ارگ ​​با پایانی خشونت آمیز روبرو شده است. بسیاری از ساختمان ها غارت و سوزانده شدند که باعث فروریختن آنها شده است. علاوه بر این، بقایای بیش از 250 نفر کشف شد که برخی از آنها نشانه هایی از اعدام سیستماتیک داشتند.

دانتی می‌افزاید: «سطح وحشتناک خشونت که در پرونده‌های باستان‌شناسی مشهود است، اثری را بر همه کسانی که ارگ ​​را کاوش کردند، بر جای گذاشت. سطح تخریب حسنلو آن را به صحنه جنایت غول پیکر قرن نهم قبل از میلاد تبدیل می کند. بر اساس تحلیل دانتی از زمینه جام طلای کشف شده، این شی با ارزش در حال غارت توسط جنگجویان دشمن بوده.

این سه سرباز، که بر اساس تجهیزات نظامی و زیور آلات شخصی خود، احتمالاً اهل منطقه اورارتو در شمال ایران در ارمنستان امروزی بودند، در حال غارت یک مجموعه ثروتمند و چند طبقه در آتش سوزی ارگ بودند. آنها کاسه و سایر اشیاء قیمتی را در یک انبار طبقه دوم پیدا کردند. همانطور که آنها با جایزه خود فرار کردند، ساختمان خشت گلی ناگهان فروریخت. مهاجمان به کف پایین پرتاب شدند، جایی که توسط آوار له شدند و نزدیک به سه هزار سال در کنار هم – دزدان و غنائم آنها – مدفون شدند.

نوشته JASON URBANUS

انتشارات موسسه باستان شناسی آمریکا

ترجمه ائل اوبا