کاروانسرای یام مربوط به دوره ایلخانیان است و در شهرستان مرند و در فاصله ۴۵ کیلومتری غرب شهر تبریز و ۱۲ کیلومتری شهر مرند واقع شده‌است. این اثر در سال ۱۳۹۰ با شمارهٔ ثبت ۳۰۳۳۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.
قدمت کاروانسرای یام مرند به دوره ایلخانیان مغول و صفویه می‌رسد.
کاروانسرای یام به عنوان بزرگ‌ترین کاروانسرای شمال‌غرب ایران، در منطقه‌ای ییلاقی در دامنه کوه‌های میشو قرار دارد و در فرهنگ و زبان عامه به کاروانسرای شاه عباسی مشهور است؛ ولی در کتب تاریخی از آن به کاروانسرای ایلخانی یام یاد شده‌است.
این کاروانسرا به‌دلیل قرار گرفتن در مسیر جاده ترانزیت ایران به اروپا و نیز قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم، یکی از مهم‌ترین تأسیسات بین راهی این جاده در ادوارد مختلف تاریخ به‌شمار می‌آید.
کاروانسرای یام از نظر معماری، طبق سبک معماری دوران صفویه و از نوع کاروان‌سراهای چهار ایوانی و دارای یک حیاط مرکزی است. همچنین سرایی بزرگ با حویلی‌ها یا فضاهای خصوصی بزرگ و کوچک، اتاق‌های مسافران و انبار نیز در این بنا وجود دارد.
این کاروانسرا دارای سردر رفیع، گنبدخانه و حیاط مرکزی به شکل هشت‌ضلعی است. از تزئینات به کار رفته در بنا نیز می‌توان به آجرکاری با نقوش حصیری و خفته راسته، همچنین نغول یا فرورفتگی مصنوعی سطح دیوار و کاربندی که در سقف و جرزها به کار رفته اشاره کرد.
مطالب مرتبط
کاروانسرای خواجه نظر شهرستان جلفا
کوه‌های گویجه‌بل: گوهر طبیعی آذربایجان شرقی
کوه بزقوش آذربایجان شرقی