قیز قالا سی – استان اردبیل

قلعه قیز قالا سی در ۳ کیلومتری جنوب شرقی دهستان حور در بخش ویلکیج جنوبی شهرستان نمین استان اردبیل قرار دارد.

این قلعه در تاریخ دهم دی ماه سال 1381 به شماره ۶۶۹۲ به ثبت رسیده است.

قیز قالا سی حور که باستان شناسان قدمت آن را به هزارة اول قبل از میلاد نسبت می دهند یک قلعه طبیعی بوده واز استحکامات ساخت دست بشر کمتر استفاده شده است. 

 روی رودخانه قسمت شرقی قلعه پلی بوده که ورود وخروج قلعه تنها از روی آن پل امکان پذیر بوده است. 

استفاده طرفداران بابک از این قلعه امری است مسلم وحتمی .

سلجوقیان ؛چوپانیان ؛ جلایریان و قراقوینلوها در این قلعه اسکان داشته اند . بعد از یورش مغولان بعلت عدم وجود حکومت مرکزی مقتدر این قلعه بین حکومتهای محلی ایلخانیان ؛ چوپانیان ؛جلایریان و قرا قوینلوها دست به دست می گردیده است . 

اینانلوها یکی از طوایف متحد قرا قوینلوها بود ومحل اسکان آنها گوکپر یا پیره ناخیرچی بوده است .

 بعد از انقراض قرا قوینلوها واستقرار آق قوینلوها وصفویه از سرگذشت این قلعه خبری در تاریخ نیست.

در مورد وجه تسمیه قیز قالا سی یا قلعه دختر می توان گفت در حال حاضر ده‌ها قلعه به نام قلعه دختر یا قیز قالاسی ، دهها روستا و نیز ده‌ها پل قدیمی با همین نام وجود دارد.

افسانه‌ای در باب قیز قالا سی یا قلعه دختر وجود دارد که بنابر آن، گویند دختری بر این قلعه فرمانروایی داشته که با دردست داشتن طلسمی آن را ناگشودنی ساخته بود. 

اما پژوهش های تاریخی ثابت کرده که نام گذاری کلمه قیز یا دختر روی این قلعه‌ها مسلما علت ویژه‌ای داشته است.

بنا بر تحقیقات بانو بویس و آقای باستانی پاریزی ، قلعه ها و پل هایی که کلمه دختر را در اسم خود جای داده اند ؛ مثل پل دختر ، چهل دختر ؛قیز قالاسی و….با مجمع خدایان زرتشی ارتباط مستقیم دارد.

منبع: صداوسیمای مرکز اردبیل