نشریه الکترونیکی ائل اوبا

و من آیاته خلق السّموات و الأرض و اختلاف ألسنتکم و ألوانکم إنّ فی ذلک لآیات للعالِمین

ترکی قبل از اسلام


لینک مطلب : http://eloba.ir/?p=33

گؤگ تورک ها (ترکان آسمانی) در زمان پادشاهی بیلگه خاقان (734-683 م) متحدند.

بنیانگذار امپراطوری گؤگ ترک ، بومین خاقان (مرگ 552م) بود.

در این زمان ادبیات در اختیار اوزان ها (یا همان شامان ها ، قام ها ، باکسی ها ، بخشی ها ، اوزان ها ، آشیق ها) قرار دارد.

این ها هم رهبران مذهبی اند و هم موسیقی دان و شاعر و هم ریش سفید ، پزشک و جراح.

نمونه اعلای آن در دوران اساطیری همان «قورقود» معروف و در دوران تاریخی ، افرادی مانند آشیق قربانی ، آشیق عباس توفارقانلی و … می باشد.

سه کتیبه سنگی گول تکین (723م) ، بیلگه خاقان (735م) ، تان یوقوق (725-720م) یادگارهای باستانی از ترکان قدیم است که در ترکستان کشف شده و خوانده شده است.

این کتیبه توسط «مسر شمیدت» گیاه شناس اروپایی در یئنی سئی کشف شد.

سپس یک افسر تبعیدی سوئیس در سیبری به نام «استرالنبرگ» به او کمک کرد و جهان علم را متوجه کتیبه های مزبور در دشت اورخون نمود، سال 1730 میلادی.

بعدها «یادرینتسوف» دانشمند روسی کتیبه های اصلی گول تکین و بیلگه خاقان را کشف کرد.

در سال 1893 دانشمند بزرگ دانمارکی «تامسن» آنها را خواند.

کتیبه تان یوقوق نیز در سال 1897 م توسط کلمنتس کشف و رادلف آن را در سال 1909 م خواند. کتیبه گول تکین با نام مقدس «تانری» یعنی «الله» شروع میشود.

محمود کاشغری زبانشناس قرن 5 هجری قمری و مولف دیوان لغات الترک از شاعران ترک قبل از اسلام ، چند تن را نام می برد : آپرین ، کیکی ، قول ترخان ، آشیق توتونق و پراتیا یاشیری.

در این دوران ، هنوز ترکان پراکنده نشده اند و اختلافات لهجه ای شان چندان قابل توجه نیست.

کتاب بئله اوخو بئله یاز – نوشته علی محمد بیانی

ادامه دارد…