دکتر رحیم آغ بایراق
در چهارمین قسمت بررسی نام بابک بر اساس اسناد مشاهده می کنید که این اسم ثابت به صورتهای بابک، بایباک ، بای بک، نوشته شده است و یک نام تورکی است.
اتیمولوژی نام بابک را به صورت ریشه ” بای+ بک” ملاحظه کنید که یک نام قدیمی در میان تورکان باستانی آذربایجان بود. حتی جد بیستم عثمان نیز “بای بک” نام داشت.
بای( به معنی دارا در کاشغری/ سند قسمتهای قبل) معادل بزرگ، سرور و دارا بود.
این کلمه در گویش آلتای پای تلفظ شده و حتی پای تاق را ثروتمند گویند.
بِگ، یا بیگ، بیک، بک، پیگ، بی، لقب دولتمردان و اشراف‌زادگان در زبان ترکی، به معنی بزرگ، امیر، شاه‌زاده، حاکم، ارباب، آقا، و مؤنث آن بیگُم به معنی شاه‌زاده خانم، خاتون و خانم برای صورتهای مختلف، است.
این لقب در آخر اسم مردان می‌آید.
این عنوان که در سنگ نبشته‌های اورخون و متون اویغوری مشاهده می‌شود، در دوران حکومت‌های مختلف ترک چه پیش و چه پس از اسلام به کار می‌رفت.
کاشغری در دیوان لغات الترک کلمه بگ را با کلمه «امیر» عربی مترادف دانسته است.
محمود کاشغری، دیوان لغات الترک، رئیس ایل ترکمن را نیز بگ خطاب می‌کنند و بگ‌ها طبقه اصیل زادگان ترکمنی هستند. قبچاق‌های مسیحی، بگ را یکی از صفات خداوند می‌دانستند
واژه «بیکی» از دوران سلجوقیان به بعد در حکومت‌های مختلف ترک عنوان بگ به جای کلمه عربی «امیر» به کار می‌رفت. مثلاً به جای امیرالجیوش، جیوش بگی و به جای امیرالامرا، بگلر بگی می‌گفتند.
در دوره های بعد تا صفویان نیز کلمه سیر مشخص و روشنی دارد.
اَسن قالین
[این پست با همکاری ادمین پیج تورک بیلگی اصلی تهیه گردیده است]
#بابک #بابک_خرمی #بابک_خرمدین #بابک_خرم_دین
بخشی از منابع:
(۱) ابن خوجه، محمد، صفحات من تاریخ تونس، به کوشش حمادی ساحلی و جیلانی بن حاج یحیی، بیروت، ۹۸۶م.
(۲) محمد حسین اعلمی حائری، تراجم اعلام النساء، بیروت، ۴۰۷ق/۹۸۷م.
(۳) ظهیرالدین محمد بابر، بابرنامه، کیوتو، ۹۹۵م.
(۴) بار تولد، وو، ترکستان نامه، ترجمه کریم کشاورز، تهران، ۳۶۶ش.
(۵) بایزید بیات، تذکره همایون و اکبر، به کوشش محمد هدایت حسین، کلکته، ۳۶۰ق.
(۶) بروکلمان، کارل، تاریخ ملل و دول اسلامی، ترجمه هادی جزایری، تهران، ۳۴۶ش.
(۷) منوچهر پارسا دوست، شاه اسماعیل اول، تهران، ۳۷۵ش.
(۸) دایرهالمعارف فارسی.
(۹) احمد دهلوی، فرهنگ آصفیه، دهلی، ۹۷۴م.
(۱۰) محمود کاشغری، دیوان لغات الترک، استانبول، ۳۳۳ق.
و….
مطالب مرتبط
پل جلفا؛ صحنه‌ای از شجاعت مرزبانان آذربایجانی
اشاره ای به تورک بودن هیاطله ها (هون های سفید ، هپتال ها)
اولوغ بیگ پادشاهی دانشمند از سلسله تیموریان