کاروانسرای گویجه بئل

کاروانسرای ” گویجه بئل” در آذربایجان شرقی که فهرست آثار جهانی یونسکو به ثبت رسیده است، به دلیل نوع معماری و قرار گرفتن در منطقه ای کوهستانی متفاوت ترین کاروانسرای ایران به شمار می رود که زیبایی های خاص آن چشم هر گردشگری را خیره می کند.

کاروانسرای گویجه بئل که در گردنه ای برف گیر و کوهستانی به همین نام در بین شهرستان های هریس و اهر واقع شده است، در تاریخ ۲۰ آذرماه سال ۱۳۷۹ با شماره ۲۹۲۰ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.

اما آنچه که بر اهمیت و جایگاه این کاروانسرا در بین سایر کاروانسراهای ثبت شده جهانی ایران افزوده است، به نحوه ساخت و نوع معماری و مهندسی آن بر می گردد که بر خلاف سایر بناهای همجنس، دارای حیاط مرکزی نیست و این موضوع نشان دهنده هوش و ذهن سازندگان آن است که شرایط آب و هوایی منطقه را در نظر گرفته و برای تامین گرمایش داخل کاروانسرا، از ایجاد فضاهای باز در مجموعه منصرف شده اند.

بر همین اساس معماری کاروانسرای شاه عباسی گویجه بئل به گونه ای طراحی شده است که حیاط مرکزی ندارد و دارای پلانی مستطیل شکل است که چهار سوی آن دارای مجموعه ای از چندین برجک است تا از نفوذ سرما و برودت هوا در داخل مجموعه کاسته شود.

در حقیقت معماری این بنای تاریخی و جهانی مختص مناطق کوهستانی با زمستان های سخت و پربرف است.

کاروانسرای گویجه بئل شامل بخش هایی از قبیل سردر ورودی، محل نگهداری احشام و شترها که به آن شترخان می گویند و محلی برای استراحت مسافران است که براساس معماری بومی آذربایجان ساخته شده است.

طبق اسناد و تصاویر تاریخی کاربرد اصلی این کاروانسرا در زمان های گذشته مربوط به فصول سرد بوده است و در دوران صفویه و قاجار یکی از کاروانسراهای مشهور و بسیار پرتردد ایران به شمار می رفت.

هشتی ورودی از طرف غرب به داخل سالن اصلی این بنا به وسیله پنج گنبد عرقچین باز می‌ شود.

کاروانسرای گویجه بئل از مهمترین بناهای عصر صفوی است

وجود چنین آثاری نشان دهنده وسعت و عمق داشته‌های فرهنگی و تاریخی ایران زمین و خطه آذربایجان است که تمدن و اقتدار تاریخی این سرزمین را به جهانیان نشان می دهد.

معماری خاص این بنا و در نظر گرفتن تمام عوامل فیزیکی مناطق کوهستانی توسط سازندگان آن، وسعت دید و زبدگی معماران ایرانی و آذربایجانی را نشان می دهد.