سومریان

سومریان در نواحی جنوبی عراق کنونی (بین النهرین) و قسمت های شمالغرب خلیج فارس از جمله در بابل مستقر گشته و تمدنی پیشرفته پیدید آورده بودند. عجالتاً بدرستی روشن نیست که سومریان دقیقا چه زمانی به این ناحیه درآمده اند. بنظر پژوهشگران تاریخ باستان سومریان در 4500 سال پیش از میلاد نخستین تمدن درخشان بشری را در نواحی مذکور پدید آورده و شهرهایی چون اور- اوروک ، ائرئخ ، نیپ پور ، کیش ، لکش ، لرسا ، که مراکز مهم تمدن بشری آن روز بوده اند را بوجود آورده اند.

می توان گفت که امروزه همه محققان تاریخ باستان بر آنند که سومریان از آسیای میانه یعنی از موطن اصلی ترکان به بین النهرین مهاجرت کرده اند. علی پاشا صالح ، حقوق شناس نامی در اثر خود بنام « تاریخ حقوق » در خصوص اصل و تبار سومریان و قوانین آنها چنین می نویسد:

« نزدیک شش هزار سال پیش در جستجوی زمین های حاصلخیز قومی بنام سومری از راه قفقاز و شمال غربی ایران به نواحی جنوبی بین النهرین آمدند و در سرزمینی واقع در جنوب مرکزی عراق که سومر نامیده شد و بعد به بابل معروف گردید سکنی گزیدند و بخط میخی روی هزاران لوح گلی قوانین و سرگذشت خود را به زبان سومری نوشتند. الواح مزبور در موزه های بزرگ جهان نگهداری می شود. بیش از نود درصد الواح و استوانه ها و آثار دیگر اسنادیست مربوط به امور اداری و اقتصادی و حقوقی و احکام و محاکم و قباله های نکاح و معاملات و وصایا و قبوض ذمّه و نامهای خدایان و امکنه و اشخاص».

پاشا صالح ، علی ، سرگذشت قانون ، مباحثی از تاریخ حقوق ، تهران 1348 صفحه 88-89

نه تنها تاریخ نگاران ، بلکه حتی برخی از علمای زبان شناس نیز تایید می کنند که سومریان از آسیای میانه برخاسته اند بعنوان مثال دکتر پرویز ناتل خانلری در مورد منشا سومریان و اینکه آنان صاحب قدیمی ترین نوشته ها و تمدن ها بوده اند چنین می نویسد:

« زبان سومری کهن ترین زبان نوشته شده نوع بشر است. قومی که سومری خوانده میشود از قدیمی ترین زمان در مصب رودخانه های دجله و فرات یعنی فاصله میان بابل قدیم و خلیج فارس مستقر شده بود. اینان از حیث نژاد به هیچ کدام از ملت های همسایه خود شباهت نداشتند.تمدن و فرهنگ ایشان که کهن تر از همه فرهنگ های آسیای غربی است شاید در همان مسکن ایشان ایجاد شده و پرورش یافته بود. اما روی بعضی قرائن این گمان هم میرود که نخست از مشرق یا شمال شرقی به آن سرزمین آمده باشند.»

ناتل خانلری ، پرویز ، تاریخ زبان فارسی ، تهران 1348 جلد 1 ، صفحه 179

پژوهشگران تاریخ باستان بر اساس پژوهش ها و نتایج حفریات علمی نشان می دهند که حدود 400 سال پیش از میلاد سومریان و سپس ایلامیان از آسیای میانه و غرب اورال حرکت نموده با گذر از شمال دریای خزر و معابر قفقاز و آذربایجان سومریان در اراضی عراق کنونی و ایلامیان در نواحی خوزستان و لرستان و دامنه های زاگرس و تا حدودی در دوسوی این سلسله جبال مسکن گزیده اند. حسن پیرنیا هنگام بحث پیرامون خاستگاه سومریان و ایلامیان پس از اشاره به نظریات گوناگون در این خصوص می نویسد:

« اکنون بیشتر به این عقیده اند که قبل از آنکه مردمان بنی سام (سامیان. م) به اینجاها (بین النهرین.م) آمده باشند سومری ها سواحل خلیج پارس را اشغال کرده بودند ( این نظریه کینگ دانشمند سومرشناس است.م) اما اینکه اکدیها و سومری ها از کجا آمده اند چون در نزدیکی عشق آباد (کورنگ تپه.م) و استرآباد (کورگان آنو.م) و دره گز اشیاء سفالین ، ظرف سنگی ، اسلحه مسین و اشیاء دیگر به دست آمده که شیوه ساخت آنها ایلامی است و روی گلدانی از طلا صورتهای سومری منقور است ، بعضی گمان می کنند که بین تمدن ایلامی و تمدن ماوراء دریای خزر (منظور آسیای میانه است.م) ارتباطی بوده و شاید سومری ها از طرف شمال براس خلیج فارس وجلگه بابل آمده باشند. بهر حال از حفریات آمریکائیها در « نیپ پور » که یکی از شهرهای سومری است وکشف فهرست سلسله های زیاد از پادشاهان این قوم علاوه بر آنچه بود محقق شده است که بیش از سه هزار سال قبل از میلاد سومری ها گذشته های مفصل داشتند ، و بابل مرکز تمدن آنها بوده است…»

پیرنیا ، حسن ، ایران باستان ، جلد1 ، صفحه 113-114

همین جملات را علی پاشا صالح نیز در « تاریخ حقوق» نقل کرده است. رجوع کنید به پاشا صالح ، علی ، همان ، صفحه 90

این نظریه که خاستگاه سومریان آسیای میانه بوده است امروزه مورد تایید اکثر دانشمندان اروپایی است. مثلا مؤلفان «حقوق تاریخ» دانشکده هامیلتون به صراحت می نویسد که « قدیمی ترین ساکنان بابل یعنی سومریان غیر سامی و شاخه ای از شاخه های قوم مغول بوده اند.» رجوع کنید به پاشا صالح ، علی ،همان ، صفحه 96

بر اساس روایات کتب قدیم بنی اسرائیل بابل قدیمی ترین سکونت گاه بشر بوده است.