پروفسور محمد تقی زهتابی
در میان نخستین اقوام و تمدن های منطقه شرق نزدیک که در تاریخ شناخته شده اند ، از اقوامی سخن راندیم که با تاریخ باستان آذربایجان مربوط بودند و بحث از دیگر اقوام منطقه را که ارتباطی نزدیک با تاریخ این سرزمین نداشته اند را غیرضروری دانستیم.
اقوام باستان منطقه را بوضوح می توان به دو گروه تقسیم کرد.
1- اقوام سامی: شامل یهودیان ، آشوریان ، آرامیان ، کلدانیان ، اعراب و … .
2- اقوام التصاقی زبان: شامل سومریان ، ایلامیان ، هیتیان ، کاسیان ،اورارتوئیان و بطوریکه خواهیم دید هوریان ، گوتیان ، لولوبیان و ماننایان و … .
پژوهشگران تاریخ باستان اقوام گروه دوم را «آسیانیک» نامیده اند.
این نام به این معنی است که اینان نه از اقوام سامی هستند و نه آریایی (هند و اروپایی) ، بلکه خود گروه قومی ویژه ای به شمار می روند.
منشاء و خاستگاه آنها آسیای میانه یعنی موطن ترکان است. این اقوام نیای ترکان بوده و دارای منشاء مشترک با آنان می باشند.
ر.گیرشمن تاریخ نگار فرانسوی این حقیقت را چنین بیان کرده است:
« مطالعات مربوط به تاریخ طبیعی انسان درباره استخوان های انسانی از قدیمیترین سکنه واحدهای مذکور ،(واحدهای فلات ایران) وجود نژاد کاملا متجانسی را نشان نمی دهد و تا آنجا که اطلاع داریم حتی نمی توانیم بگوییم که دو صورت مختلف انسان مستطیل الراس که در این نقاط دیده می شود متعاقب یکدیگر بوده اند ، یا بعکس دو شاخه از دسته ای واحد که بنام بحرالرومی معروف است میباشند.
گروه اخیر در عهد ماقبل تاریخ در سراسر آسیای غربی از بحرالروم تا ترکستان روس و دره سند ، پراکنده بوده است.
عموما این دو شکل را بنام آسیانی می خوانند ، و آن اصطلاحی است ناشی از جنبه منفی ، بدین معنی که معرف نژادی از بشر است که نه به دسته سامی متعلق است و نه به دسته هند و اروپایی ، بعضی از دانشمندان که در صدد تصریح بیشتری بوده اند ، این نژاد را قفقازی یا خزری و یا یافثی نامیده اند». وازه های قفقاز و خزر در عبارات فوق دارای معنی روشنی هستند ، در مورد کلمه یافث نیز محمود کاشغری در دیوان لغات الترک بهنگام بحث از منشاء ترکان می نویسد:
« الترک فی الاصل عشرون قبیله یعتزون کلهم الی ترک ابن یافث بن نوح النبی صلوات الله علیه …»
(ترکان در اصل 20 طایفه اند که همگی از ترک پسر یافث پسر نوح پیامبر(ع) بوجود آمده اند) دیوان اللغات الترک ، آنکارا ، 1941 ، ص 20
آکادمیسین ن – یا. مار نیز این نظریه را تایید می نماید. پیونروفسکی ، اورارتو ، ص 18
در این گروه نژادی (آسیانیک) سه دسته از اقوام مشخص اند:
1- اورارتوئیان یا وانیان (ساکنان قدیم ترکیه شرقی و ارمنستان) کاسیان (ساکنان قدیم لرستان امروزی) ، هیت ها (خیت)
2- لیکیان ، کاریان ، میسی یان ، اتروسکها ، اقریطیشیان (ساکنان اصلی جزیره کرت)
3- ایبریان(اجداد گرجیان) و باسکها بنظر میرسد که همه اینان به زبانی پیوندی سخن می گفتند (زبانهای پیوندی یا التصاقی به زبانهایی گفته میشود که در آنها اشتقاق تنها با افزودن پسوند به آخر کلمات میسر است) و این امر موجب این فرضیه شده که سومریان نیز به همین دسته نژادی متعلق بوده ولی در عهدی بسیار بعید از آن دسته جدا شده اند.
گیرشمن ، ر ، پیشین ،صص 29-30
گیرشمن در بحث از منشاء تمدن اقوام التصاقی زبان چنین می نویسد:
« بنظر میرسد که فرهنگ مذکور (آسیانیک.م) از نواحی مجاور سیحون و جیحون ، از دشت های ترکستان روس ، یا شاید از نواحی دورتر ، قلب آسیای مرکزی ، آمده باشد».
گیرشمن ، ر ، همان ، ص33
دسته ها و طوایفی از سومریان و ایلامیان به هنگام گذر از آذربایجان در این سرزمین رحل اقامت افکنده ، بخشی از آنان اقوام گوتی و بخشی دیگر لولوبیان را بوجود آورده اند.
اینان در همسایگی یکدیگر می زیستند و دارای امارات و پادشاهی های کوچک مستقل بودند بنابراین گوتیان و لولوبیان از اقوام آسیانیک بوده و تمدن آنها جزو تمدن اقوام آسیانیک بوده است.
به نظر همه محققان تاریخ باستان ، زبان اقوام آسیانی و بنابراین زبان گوتیان و لولوبیان نیز جزو گروه زبان های پیوندی یا التصاقی بوده است.
یکی از این زبان های التصاقی نیز زبان ترکی است.
آیا زبان های التصاقی اقوام آسیانی با زبان ترکی خویشاوندی داشته و با آن هم ریشه بوده اند؟
برای پاسخ به این سوال تلاش خواهیم کرد تا برخی از قواعد دستوری و واژگان زبان سومری و تا اندازه ای ایلامی را با زبان های ترکی معاصر مقایسه کنیم.
مقایسه واژگان و ذخیره اصلی لغوی زبان های ایلامی ، سومری ، ماننایی و ترکی
منبع : تاریخ دیرین ترکان ایران ، نویسنده: پروفسور محمدتقی زهتابی ، انتشارات: اختر ، سال نشر: ۱۳۸۱
مطالب جالب
بلدیه تهران
نخستین شهردار تهران
آیا در تخت جمشید کپی آثار دیگر ملل وجود دارد؟