آلپ ارتونقا ( افراسیاب )

ائل اوبا – بو قهرمان ین تورکجه آدی « آلپ آرتونقا » دیر . آلپ قهرمان دئمک دیر ، آلپ آرتونقا میلاددان 700 ایل اول ساقا « توران » تورک لری نین بؤیوک خاقانی دیر. او ، ایران – توران ساواش لاریندا اشتراک ائده رک ایرانلی لاری دفعه لرله مغلوب ائتمیش دیر.

میلادی 11 نجی عصرده « دیوان لغات الترک » آدی و عرب دیلی له تورک دیلی نین ایلک لغت و گرامر کتابینی یازان محمود کاشغری ، کتابیندا دفعه لرله آلپ آرتونقا دان بحث ائدیب ، اونون اؤلومونده سؤیله نن صاغو « مرثیه » نی درج ائتمیشدیر.

اوچ عصر اوندان قاباق یوسف خاص حاجب طرفیندن یازیلان قوتادقو بیلیک « مقدس حکمت » آدلی شعر کتابیندا دا اونون حقینده بو مصرع لر قید ائدیلمیشدیر:

                                                     بو تورک بیگ لرینده آتی بئلگولوک

تونقا آلپ لار ایردی قوتی بئلگولوک

بئدوک بیلگی بیرله اؤکوش اردمی

بیلیک لیک او قوشلوق بودون گؤدرمی ؟

تاجیک لر آییر اونی افراسیاب

بو افراسیاب توتدی ایل لر تالاب

بو گونکو دیلیمیزده

تورک بیگ لری ایچینده آدی تانینمیش ، آلپ ارتونقا بؤیوک بیلیک لی ، چوخ فضیلت لی بیر حکمدار ایدی. بیلیک لری ، آنلایان ، مزیت لی بیر بؤیوک ایدی. تاجیک لر اونا افراسیاب دئییرلر. بو افراسیاب ائل لری دونیانی توتدی.

داستان افراسیاب

نام افراسیاب در ترکی آلپ آرتونقا است. آلپ یعنی قهرمان ، آلپ آرتونقا 700 سال پیش از میلاد مسیح خاقان بزرگ ترک های ساقا « توران » بوده است. او در جنگ های ایران و توران شرکت کرده بدفعات ایرانی ها را شکست داده است.

در نخستین کتاب لغت و گرامر ترکی بنام « دیوان لغات الترک » که در قرن یازده میلادی توسط محمود کاشغری نوشته شده ، بارها از آلپ آرتونقا بحث و تعدادی از مراثی مربوط به مرگ وی درج گردیده است.

در کتاب شعر قوتادقوبیلیک « حکمت مقدس » که سه قرن قبل از ده ده قورقود بوسیله یوسف خاص به رشته تحریر درآمده است.

در میان بیگ های ترک نام آوری بنام آلپ آرتونقا دانشمند بزرگ و حکمدار بسیار با فضیلتی بود تاجیک ها او را افراسیاب می نامیدند این افراسیاب دنیا و ملت ها را فتح کرد.