کیتانی

قوم ختای( كیتانی )

یك ایل مقتدر مغولی است . در سنگ نبشته ها به لحاظ موقعیت جغرافیایی در جنوب ، قوم تابغاچ و در شرق ختای ها نشان داده می شوند .

قاپغان و سپس بیلگه خاقان لشكر كشی های موفقیت آمیزی را بر علیه ختای ها ترتیب داده اند . ختای ها در شرق دور در منطقه ای نزدیك كره و در محدوده مرزی چین سكونت داشتند .

قوم دیگری به نام تاتابی نیز متحد جدا نشدنی ختای ها بودند . ختای ها در اوایل قرن دهم ، چین شمالی را تصرف كرده و در تاریخ چین خاندان لئو را پایه گذاری كردند .

ختای ها در اواسط نیمه قرن دهم قرغیزها را از جلگه ارخون بیرون راندند ( 924 ) . این در تاریخ ترك واقعه ای بسیار مهم است .

زیرا در نتیجه این حادثه ، این قدیمی ترین مسكن تاریخی شناخته شده تركها توسط اقوامی با لهجه مغولی اشغال شد . و به صورت مسكن قومی آنها در آمد .

ختای ها در قرن دوازدهم بعد از اخراج از چین ، به تركستان وارد شده و در اینجا با وجود اقلیت جمعیت ، یك امپراطوری تاسیس كردند .

در منابع تاریخی اسلامی موسسین این امپراطوری قره ختای ها نامیده می شوند . صفت « قره »‌ كه در اینجا ختای ها بدان متصف شده اند ممكن است با ضعف موقعیت آنها ناشی از اخراج از چین مرتبط باشد .