علی مرادی مراغه ای
علت اینکه رضاشاه نمی نویسم بخاطر اینکه به هر دوره از زندگی او که پرداخته میشود باید از عنوانی که در همان دوره داشته استفاده شود او در این زمان رضا شصت تیرچی نامیده میشد بنابراین نمی توان نوشت که «رضاشاه در جنگ با ستارخان….»
او در سال ۱۲۷۰ ش، در سن چهارده سالگى، به كمك دايى اش وارد «بريگاد قزاق» شد و زندگى نظامى وى ابتدا به صورت ذخيره و به عنوان پيادۀ قزاق در فوج اول قزاقخانه آغاز شد. نخستين منصب او سمت وكيل باشى (جانشين و قائم‌مقام فرمانده) گروهان «شصت تير» بود كه بعدها به فرماندهى آن رسيد و به رضاخان شصت تيرچی معروف شد.
این شصت تيرها(مسلسل) را مظفرالدین شاه در سفر خود از فرانسه خريده بود، و نخست بار بود كه در ايران شصت تير بكار ميرفت و «فرمانده اين شصت تيرها رضاخان سواد كوهى مى بود»( کسروی، تاریخ مشروطه ایران…ص۸۲۴)
کسروی می نویسد:«عين الدوله يكدسته از قزاق را با يك شصت تير بسركردگى رضاخان سواد كوهى(رضا شاه پهلوى) بقراملك فرستاده…»( تاریخ مشروطه ایران…ص ۸۵۵)
کسروی در مورد کاربرد این مسلسل ها در جنگ تبریز می نویسد«تفنگها و فشنگهايى كه مظفرالدين شاه در چهار سال پيش در آخرين سفر خود به اروپا بكارخانه هاى فرانسه سفارش داده بود، اين زمان به تهران ميرسيد و محمدعلى ميرزا به سپاهيان بخشيده بسر تبريز ميفرستاد.
تفنگ هاى «لوبل» كه در تبريز بنام «سه تير» شناخته گرديد آخرين بيرون دادۀ كارخانه هاى فرانسه مى بود و قشنگترين تفنگها بشمار ميرفت. بيشتر دولتيان از اين تفنگ، يا پنج تير بدوش ميداشتند، ورندل و تفنگهاى كهنه ديگر ديده نميشد. از آنسوى دسته هاى قزاق چند شصت تير (مسلسل) ميداشتند كه آنها را نيز از فرانسه خريده بودند، و گويا نخست بار مى بود كه در ايران شصت تير بكار ميرفت.
روزنامه حبل‌المتین نیز، در همان ایام ضمن انتشار اخبار انقلاب و جنگهای ستارخان با قوای استبداد و مسلسل چی رضاشصت تیر! از شهادت ۲۰زن مسلح در لباس مردانه در نبردهای تبریز خبر داده و نوشته بود: در میان آن شیرزنان مبارز، از دختران ۱۳ساله تا زنان کهن سال ۶۰ساله دیده میشد.
قوای ستارخان که در اکثر جنگها پیروز میدان بودند اما بخاطر برتری همین مسلسلها، مجبور به عقب نشینی میگردند. اسماعیل امیرخیزی که در جنگهای تبریز همیشه همراه ستارخان بوده در کتاب خود مینویسد:
«شب ۱۳ذیقعده من در اردوی عین الدوله در باسمنج بودم چون صدای تفنگ از هرجا بلند شد و جنگ شدت گرفت…(در نبردهای آن شب) یکی از دلایل عقب‌نشینی مجاهدان تبریز، شدت کار مسلسل قزاقخانه بود که فرماندهی آن را نایب اول، رضاخان(همان رضاشاه بعدی) به‌عهده داشت. پس از اتمام جنگ و عقب‌نشینی تبریزیان، رضاخان به‌دستور عین الدوله به درجه سلطان دومی ارتقاء یافت»
بنابراین، این اولین بار است که نام رضاشاه در تاریخ ایران شنیده میشود و قبل از این، در هیچ کتاب تاریخی نام او شنیده نشده بود.
آن روزها اسمش «رضا شصت تیر» بود یعنی فرمانده یک گروه مسلسلچی در اردوی استبداد محمدعلی شاه که از تهران برای مقابله با مشروطه خواهان تبریز اعزام گشته بود…
تصویر رضاخان در پشت مسلسل که به احتمال زیاد در جنگ با ستارخان و مشروطه خواهان تبریز برداشته شده:
@Ali_Moradi_maragheie
مطالب جالب
جغرافیای آذربایجان ؛ شهرهای ارومیه ، خوی ، اشنویه و سلماس در منابع تاریخی
سینما امپایر
بیمارستان سینا