ترکیب جمعیتی – اتنیکی اورمیه به نقل از دائره المعارف آمریکایی

حسن راشدی

در کتاب دائره المعارف و ثبت سالانه آمریکائی حوادث مهم سال ۱۸۶۸ جلد ٨ ، به نقل از مونیتور (Moniteur) چاپ پاریس فرانسه در اکتبر سال ۱۸۶۷ آماری درباره ترکیب جمعیتی قومی و دینی شهر و ناحیه اورمیه داده شده است.

با بررسی این آمار معلوم می‌شود که در دوره مورد بحث ، تورک‌ها نزدیک به ٩٢ درصد جمعیت شهر اورمیه و ۶۵ درصد پیرامون آن را تشکیل می‌داده‌اند.

بعد از تورکها ، بیشترین جمعیت را آسوری ها ، آنهم در حومه داشته اند.

طبق این منبع جمعیت کل ناحیه اورمیه ١٢۵٠٠٠ نفر، شامل ٩٣۵٠٠ نفر در حومه ( مرکب از ٣۶٠ روستا) و ٣١۵٠٠ نفر در خود شهر بوده است.

در شهر اورمیه آسوری‌ها مرکب از ٢٠٠ کلدانی کاتولیک و ۶٠٠ نستور، جمعا ٨٠٠ نفر بوده‌اند. همچنین یهودیان ١٠٠٠ نفر ذکر شده‌اند.

سُنّیان شهر اورمیه ١۵٠٠ نفر داده شده‌اند که محتملا همه از تورک‌های سنی بوده‌اند. تا سال‌های اخیر تورک‌های سنی اورمیه، سلماس و… در آمارها اغلب به صورت کرد نشان داده می‌شدند. علاوه بر آن در تمام قرن نوزده تا نیمه دوم قرن بیستم، شهر اورمیه دارای اهالی کرد زبان قابل ذکر نبوده است.

جمعیت کرد داخل شهر، پدیده ناشی از مهاجرت در سال‌های بعد از انقلاب جمهوری اسلامی است.

در حومه شهر، تعداد ارمنیان ١٠٠٠ نفر (در ۴ روستا)، آسوریان ٢٠٠٠٠ نفر ،کردها ٧۵٠٠ (در ٣٠ روستا) و تورک‌ها ۶٠٠٠٠ نفر (در ٢١۵ ) روستا آمده است.

خلاصه: با این وصف، داده‌های فوق را میتوان به شکل زیر خلاصه کرد.

ترکیب قومی – دینی جمعیت شهر و ناحیه اورمیه در سال ١٨۶٧:

تورک: ۹۱ و ۹ درصد (شهر)، ۶۴ و٧ درصد (حومه)، ٧١ و ۶ درصد (کل ناحیه)

یهود :۲ و ۳ درصد (شهر)، ٠ درصد (حومه)، ٠،٨ درصد (کل ناحیه)

آسور : ٢ و۵ درصد (شهر)، ٢٣ درصد (حومه)، ١٧و ٨ درصد (کل ناحیه)

کرد: ٢و ۴ درصد (شهر)، ٩و۶ درصد (حومه)،  ۷ و ٨ درصد (کل ناحیه)

ارمنی: ٠ درصد (شهر)، ٢و ٧ درصد (حومه)، ٢ درصد (کل ناحیه)

منبع :

The American Annual Cyclopedia and Register of Important Events of the Year …, Volume 8; Volume ۱۸۶۸, pages 621, 622