ترکمان های اربیل

سازمان ملت‌ها و اقلیت‌های غیررسمی ؛ جمعیت ترکمن‌های اربیل را ۲۵۰،۰۰۰ نفر می‌داند.

ترکمان‌ها با اینکه اقلیتی در دل اقلیت هستند اما از قدرت چانه‌زنی بسیاری برخوردارند.

این مساله در انتخابات اقلیم کردستان و انتخابات مجلس نمایندگان عراق مشهود بود.

ترکمان های عراقی در حد فاصل منطقه ای واقع شده اند که ترکمانلی نام دارد.

این منطقه از تلعفر شروع شده و به نزدیکی های کفری و بدره میرسد. در مناطق تلعفر، امرلی، بشیر، بستاملی،محلبیه، قره تپه، سلیمان بگ، طوزخورماتو، آلتون کوپری و ینگیجه ترکمان ها در اکثریت و در مناطقی مانند اربیل و موصل، کرکوک، کفری، داقوق، مقدادیه، جلولا و سعدیه ترکمان ها در اقلیت هستند.

گفته شد که ترکمان های عراقی در قالب شیعه و سنی و مسیحی رویکردهای متفاوتی در حوزه سیاسی دارند.

در حدود سی هزار نفر نیز ترکمان های مسیحی هستند.

برخی از آنان همسو با دولت اقلیم کردستان و برخی دیگر همسو با دولت مرکزی عراق هستند.

ترکمان های همسو با اقلیم کردستان:

این احزاب بیشتر همسو با دولت اقلیم کردستان و خواستار رویکردهای دمکراتیک در چارچوب اقلیم هستند.

گرایش دمکراتیک دارند و خواهان الحاق کرکوک به اقلیم کردستان عراق می‌باشند.

این گروه از ترکمان ها تابع سیاست های مسعود بارزانی و نزدیکی به غرب هستند و از حمایت اهل تسنن عراق و دولت های عربی حاشیه خلیج فارس و عربستان برخوردارند.

عمده ترین طرفداران این رویکرد عبارتند از حزب اخوان ترکمان عراق و جنبش دموکراتیک ترکمان عراق.

۱-حزب اخوان ترکمان عراق: این تشکل سیاسی به رهبری ولید شریکا است که نمایندگی مردم ترکمان عراق در پارلمان برعهده دارد.

این حزب از حامیان حزب دمکرات کردستان عراق می‌باشد و همسو با جنبش دموکراتیک ترکمن خواهان الحاق منطقه نفت‌خیز کرکوک به حکومت کردستان عراق است.

۲-جنبش دموکراتیک ترکمان: این تشکل به رهبری نورالدین نجم‌الدین است که نمایندگی مردم ترکمان عراق در پارلمان را داشته و از شاخه‌های حزب دموکرات کردستان عراق می‌باشد.

تشکیل دهندگان این حزب از اعضای سابق جبهه ترکمان‌های عراق هستند که در سال ۲۰۰۴ میلادی آن را به‌وجود آوردند.

این حزب از مخالفان دخالت ترکیه در امور داخلی ترکمن‌های عراق می‌باشد.

جنبش دموکراتیک ترکمن به دلیل حمایت از انتقال منطقه نفت‌خیز کرکوک به حکومت اقلیم کردستان عراق از پشتیبانی و حمایت کُردها برخوردار است و در پارلمان اقلیم کردستان سه کرسی دارد.

این جریان از تصمیم شورای استانی کرکوک در برافراشته شدن پرچم اقلیم کردستان در کنار پرچم عراق حمایت نمود.

در انتخابات پارلمان اقلیم کردستان در ۲۰۱۳ ترکمان های همسو با دولت اقلیم کردستان توانستند ۴ کرسی از مجموع ۵ کرسی اختصاصی را بدست آورند.

این چهار کرسی در قالب سه فهرست لیست ترقی‌خواه ترکمانی به رهبری منا نبی قهوه‌چی (دو کرسی)، لیست اربیل ترکمانی (یک کرسی) و لیست تغییر و نوگرایی ترکمانی (یک کرسی) بدست آمد.

ترکمان های همسو با دولت مرکزی عراق:

برخلاف ترکمان های همسو با دولت اقلیم کردستان که عمدتاً اهل تسنن هستند، ترکمان های همسو با دولت مرکزی عراق عمدتاً شیعه بوده و منافع ترکمان های شیعه در اولویت آنان است.

ترکمان های طرفدار این رویکرد عمدتاً خواهان تمرکز قدرت در دولت مرکزی عراق و عدم تجزیه این کشور هستند و مخالف سرسخت پیوستن استان کرکوک به اقلیم کردستان می‌باشند.

عمده ترین حامیان این رویکرد عبارتند از :

۱-اتحادیه اسلامی ترکمان‌های عراق:

جریانی اسلام‌خواه با ایدئولوژی شیعی و تحت رهبری عباس البیاتی است. این اتحادیه در سال ۱۹۹۱ میلادی در عراق و به نمایندگی از مردم ترکمان عراق تشکیل شد.

پس از انتخابات سال ۲۰۰۵ میلادی به یکی از شاخه‌های ائتلاف دولت ملی عراق و حزب الدعوه پیوست.

معاون اتحاد اسلامی ترکمان‌های عراق، جاسم محمدجعفر در سال ۲۰۰۵ وزیر مسکن دولت انتقالی و وزیر ورزش دولت نوری مالکی در سال ۲۰۰۶ بود.

عباس البیاتی دیگر چهره برجسته این حزب از اعضای کمیته اصلاح قانون اساسی عراق و از اعضای کمیته پیگری مجلس عراق و عضو اصلی ائتلاف دولت قانون می باشد.

البیاتی از مخالفان سرسخت کردها بوده و به دشمنی با کردها معروف است.

وی حتی جناح های عرب همسو با اقلیم کردستان را به بی کفایتی متهم می‌کند به طوری که در فردای پس از انتخابات مارس ۲۰۱۴ گمانه زنی ها درباره پیوستن ائتلاف متحدون (به رهبری اسامه النجیفی) به ائتلاف دولت قانون را رد کرد و اعلام نمود که جناح «متحدون» جایی در ائتلاف‌های آینده دولت قانون ندارد.

وی همچنین از نخستین کسانی بود که موضع شورای استان کرکوک در رد مصوبه پارلمان عراق برای پایین کشیدن پرچم اقلیم از ادارات دولتی و همچنین مصوبه این شورا مبنی بر انجام همه‌پرسی درباره کرکوک را نقض قانون اساسی عراق دانست.

در انتخابات مجلس اقلیم کردستان لیست اتحادیه اسلامی ترکمان ها نتوانست رای لازم را بدست آورد. اما در انتخابات پارلمانی عراق توانستند یک کرسی بدست آورند.

این گروه از ترکمان ها بیشتر تابع سیاست های ایران هستند و از رویکرد محور مقاومت و نزدیکی به بغداد حمایت کرده و مخالف سیاست های آمریکا و غرب هستند.

۲-جبهه ترکمانی عراق:

این جبهه در سال ۱۹۹۵ میلادی در اربیل عراق و به نمایندگی از مردم ترکمان عراق و به عنوان یکی از شاخه‌های ائتلاف میهنی تأسیس شد.

حوزه عملکرد این حزب در شهرهای کرکوک، تلعفر، موصل، اربیل، کفری و طوزخورماتو می‌باشد.

جبهه ترکمن‌های عراق دارای ۵ کرسی در پارلمان نمایندگان عراق و ۱ کرسی در مجلس میهنی کردستان عراق می‌باشد.

این حزب توسط ارتش و دولت ترکیه پشتیبانی می‌شود.

ارشد صالحی از رهبران این حزب رفراندوم اقلیم کردستان را مشروط به تقسیم قدرت نموده بوو.

در عین حال این حزب در چارچوب همکاری با ائتلاف العراقیه با دولت مرکزی عراق هم نزدیکی دارد.

۳-حزب خلق ترکمن :

این حزب در سال ۱۹۹۷ میلادی به رهبری نیهات ایلهانلی تشکیل شد. این حزب از اوایل تاسیس تا اشغال عراق و برکناری صدام حسین از مسند قدرت توسط او سرکوب می‌شد، اما پس از برکناری صدام حسین به فعالیت آزادانه خود ادامه داد.

این حزب با توجه به عدم استقبال ترکمان ها جایگاه سابق را ندارد.

به گفته آیدین معروف، نماینده ترکمانی مجلس اقلیم کردستان، در جریان درگیری های موصل و جنگ داعش، بیش از ۳ هزار شهروند ترکمان اهل عراق به قتل رسیده و در مبارزه با این گروه تروریستی نیز ۵۰۰ تن از شهروندان ترکمان شهید شده اند.

ایالات متحده آمریکا هم بی تفاوتی فاحشی به مساله ترکمان ها داشت. به طور مثال در محاصره امرلی سیاست آمریکا پررنگ نمودن کشتار ایزدی ها و مسیحی ها بود

که در پرتو چنین سیاستی ترکمان ها فراموش شدند یا در کشتار ترکمن‌های تلعفر آمریکا عمدتا به دنبال فرسایش نیروهاست تا به آسانی به مدیریت بحران در دوران پسا داعش بپردازد.

اما توانایی رهبران ترکمان به ویژه عباس البیاتی و ارشد صالحی در برجسته نمودن وقایع تلعفر و امرلی را نباید نادیده گرفت.