ترکان باستان – تورگیش ها و اعلام استقلال از گؤگ ترک ها

دکتر جواد هیئت

ائل اوبا – تورگیش ها بخشی از تیرۀ «تولو» از«اون اوق» ها را تشکیل داده و در پیرامون رود ایلی می زیستند. آنان در پایان سدۀ 7 میلادی از رفتار بد خاقان گوگ ترک,به تنگ آمده و استقلال خود را اعلام کردند.

آنان شخصی به نام «اوچه له» را به عنوان خاقان خود برگزیدند. ولی در زمان قاپقان خاقان گوگ ترک شرقی,از تونیوتوق شکست خورده و دوباره تابع گوگ ترک ها شدند.

پس از «اوچه له», پسرش «سوکو» خاقان شد و خودسرانه با چینی ها رابطه برقرار کرد. از این رو مورد حمله کول تکین و بیلگه خان واقع شده و به قتل رسید.

سپس «صولو» خاقان شد (717م) او موفق شدن عربها را به جنوب ماوراء النهر عقب نشانده و تا (738م) حکومت کند.

در این سال ها صولو توسط «کول-چور» (باغا ترخان) کشته شد. توگیش ها به دو شاخه زرد و سیاه تقسیم شده و به مجادله با یکدیگر پرداختند.

ابتدا تورگیش های زرد برتری یافتند ولی چینی ها جانب تورگیش های سیاه را گرفتند.

در نتیجه این کشمکش, هر دو گروه ضعیف شدند. در نتیجه «قارلوق»ها که نیرو گرفته بود, بر سرزمین «چو» دست یافتند (766م).

منبع : تاریخ مختصر ترک ، دکتر جواد هیئت ، ترجمه پرویز زارع شاهمرسی ، نشر پینار

ائل اوبا