بیماری نادر فیبروز کیستیک

طبق برآوردها، تقریباً (1) 8000 بیماری نادر در جهان وجود دارد. با این حال، تنها حدود 5٪ (2) از این در حال حاضر قابل درمان هستند. موضوع ما “فیبروز کیستیک” است که تقریباً 88000 نفر را در ایالات متحده آمریکا، اروپا، استرالیا و کانادا تحت تاثیر قرار می دهد و به اختصار CF نامیده می شود.

CF چیست و چه معنایی برای افراد مبتلا دارد؟

CF یک بیماری ژنتیکی نادر، پیشرونده و کوتاه کننده زندگی است.(3) این بیماری چند سیستمی است. به این معنی که اندام های متعددی، در درجه اول ریه ها و سیستم گوارشی، از جمله پانکراس و کبد، و همچنین سایر اندام ها را تحت تاثیر قرار می دهد.

CF ناشی از یک پروتئین CFTR معیوب یا از دست رفته ناشی از جهش های ژن (4،5) در ژن CFTR (تنظیم کننده هدایت عبوری غشایی فیبروز کیستیک) است که منجر به کمبود تبادل نمک و آب در سلول های اندام های مختلف می شود.

این منجر به تشکیل مخاط غلیظ و چسبنده می شود که اندام ها را مسدود می کند. راه‌های هوایی را مسدود می‌کند و تجمع باکتری‌ها و ایجاد عفونت‌های مزمن ریه را بسیار آسان می‌کند. (3) CF اثرات اجتماعی، عاطفی و روانی قابل توجهی دارد که به عواملی مانند سن فرد، مرحله زندگی و موقعیت خانوادگی بستگی دارد.

CF یک اختلال مغلوب اتوزومی است

حامل CF یک ژن CFTR معیوب را از یکی از والدین و یک ژن طبیعی را از دیگری به ارث می برد. برای اینکه کودک CF داشته باشد، باید دو ژن CFTR معیوب را به ارث ببرد، یکی از مادر و دیگری از پدر. (6)

عضوی که بیشترین ناراحتی را در اکثر افراد مبتلا به CF ایجاد می کند، ریه است. به دلیل نقص ژنتیکی در ایجاد CF، مخاط سختی در این ناحیه ایجاد می شود که راه های هوایی را مسدود می کند. این مخاط محل مناسبی برای رشد باکتری ها است و باعث عفونت مزمن و التهاب دستگاه تنفسی حتی در کودکان خردسال می شود. این التهاب مزمن به تدریج ریه ها را از بین می برد.

علاوه بر ریه ها، تعدادی از اندام ها نیز تحت تأثیر قرار می گیرند: پانکراس، روده ها و کبد. تقریباً 85٪ از افراد مبتلا به CF به دلیل نقص مادرزادی لوزالمعده دچار اختلالات گوارشی هستند. این حالت به صورت درد شکم و اسهال مزمن خود را نشان می دهد و به عنوان مثال در کودکان خردسال مشکلات رشدی ایجاد می کند زیرا نمی توانند به اندازه کافی وزن اضافه کنند.

علاوه بر این، مشکلات ناشی از عفونت های تنفسی مکرر، از جمله سرفه مزمن و ذات الریه ناشی از آسیب ریه ایجاد می شود. بدتر شدن پانکراس نیز می تواند باعث دیابت در دوره بعدی بیماری شود. مشکلات کبدی مانند سیروز نیز ممکن است رخ دهد.

علاوه بر این، از آنجایی که این بیماری هضم و توانایی جذب مواد مغذی را مختل می کند، بیماران CF باید از یک رژیم غذایی خاص و آگاهانه پیروی کنند. به طور کلی، افراد مبتلا به CF دچار کمبود وزن هستند و بنابراین نیاز به خوردن غذاهای پرکالری دارند که به راحتی قابل هضم، غنی از پروتئین، ویتامین ها و مواد معدنی و چربی کم هستند در حالی که مکمل اسیدهای چرب با زنجیره متوسط ​​(روغن های MCT) هستند.

زندگی با CF 

درمان این بیماری بر درمان علائم متمرکز است. این کار روزانه چندین ساعت از بیماران را می گیرد و نیاز به نظم و انضباط زیادی دارد.

کسانی که تحت تاثیر فیبروز کیستیک قرار دارند با چه علائمی مبارزه می کنند؟

افراد مبتلا به CF ممکن است علائم روزانه مانند سرفه، خس خس سینه و تنگی نفس را تجربه کنند. این افراد ساعت‌ها تحت درمان هستند و ممکن است اغلب در بیمارستان بستری شوند. این می تواند منجر به احساس انزوا، اضطراب و افسردگی شود.(7،8،9،10،11،12)

در بسیاری از موارد، درمان های وقت گیر مانند استنشاق روزانه سه ساعته، فیزیوتراپی و مصرف تا 70 دارو در روز لازم است. (9،10،13)

[به دلیل عفونت های مزمن ریوی و اختلالات گوارشی، افراد مبتلا به CF معمولاً بیش از یک بار در سال به بیمارستان مراجعه می کنند و به طور متوسط ​​8-10 روز در هر حمله در بیمارستان می مانند. (9)]

این وضعیت نه تنها بر زندگی آنها، بلکه بر زندگی والدین، خواهر و برادر و سایر مراقبان آنها نیز تأثیر می گذارد. بار با شدت بیماری و کاهش عملکرد ریه افزایش می یابد. (14)

علاوه بر این، افراد مبتلا به CF با چالش‌های زیادی در زندگی خود روبرو هستند، زیرا آنها از انجام سرگرمی‌هایی مانند ورزش یا مسافرت محدود می‌شوند و حتی در نتیجه بیماری مجبور به تنظیم خانواده هستند. در مردان، رشد مجرای دفران، اتصالی که اسپرم را از بیضه به مجرای ادرار می‌برد، نیز توسط ژن CFTR کنترل می‌شود و در نتیجه، در اکثر مردان مبتلا به CF رشد نمی‌کند.

در نتیجه اکثریت قریب به اتفاق (98%) نابارور هستند. (15) زنان مبتلا به CF نیز ممکن است نابارور باشند یا برای باردار شدن مشکل بیشتری داشته باشند: مخاط دهانه رحم بسیار غلیظ می تواند برای اسپرم نفوذ ناپذیر باشد و از لقاح جلوگیری کند. علاوه بر این، کمبود وزن می تواند منجر به عدم قاعدگی و تخمک گذاری شود که پیش نیاز بارداری است. (15)

پیشرفت در درمان CF

پیشرفت در تحقیقات و مراقبت های CF باعث بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به فیبروز کیستیک می شود.

[اولین علائم CF، یک بیماری ژنتیکی نادر، پیش رونده و کوتاه کننده زندگی، معمولا در دوران نوزادی ظاهر می شود. (1) اینها شامل ناتوانی در رشد، ناهنجاری های تنفسی، حساسیت بالا به عفونت، و در نهایت آسیب ساختاری زودرس ریه است. (16،17) مداخله زودهنگام برای بهبود نتایج بلندمدت بسیار مهم است. (18)]

درمان فیبروز کیستیک (CF) شامل داروها و همچنین استنشاق درمانی، فیزیوتراپی، تغذیه درمانی و ورزش درمانی است.

محصولاتی به نام تعدیل کننده های CFTR که هنوز درمانی برای CF نیستند، پروتئینی را نیز هدف قرار می دهند که به دلیل نقص ژنتیکی به درستی تا می شود و بنابراین علت بیماری را برطرف می کند.

علاوه بر این، تشخیص زودهنگام مهم است و از طریق غربالگری نوزادان در برخی از کشورها در دسترس است. هرچه CF زودتر تشخیص داده شود، درمان زودتر شروع می شود. شروع زودهنگام درمان این پتانسیل را دارد که باعث به تاخیر انداختن یا حتی جلوگیری از ایجاد آسیب غیرقابل برگشت اندام، به ویژه در ریه ها شود.

با مشارکت Vertex منتشر شد.

Vertex در سال 1989 تاسیس شد، زمانی که ژن CFTR جهش یافته که باعث CF می شود، کشف شد و شرکتی است که با نوآوری علمی هدایت می شود. شرکت جهانی بیوتکنولوژی از سال 2000 بر روی درک علت دقیق بیماری و سرمایه گذاری در رویکردهای تحقیقاتی جدید متمرکز شده است.

Vertex تمرکز زیادی بر نوآوری علمی دارد. این شرکت بیشتر منابع خود را در تحقیق و توسعه (R&D) سرمایه گذاری می کند: این شرکت بیش از 70 درصد از هزینه های عملیاتی خود را در تحقیق و توسعه مجدد سرمایه گذاری می کند. علاوه بر این، 2/3 از کارکنان Vertex به تحقیق و توسعه اختصاص داده شده اند.

منابع :

(1) Bundesverband der Pharmazeutischen Industrie e. V. Fünf Fakten über Arzneimittel für seltene Erkrankungen (Orphan Drugs). Available at: https://www.bpi.de/de/nachrichten/detail/fuenf-fakten-ueber-arzneimittel-fuer-seltene-erkrankungen-orphan-drugs, [Last accessed: 31.08.2023]

(2) National Plan of Action for People with Rare Diseases. Available at:  rel="noopener noreferrer">https://www.bundesgesundheitsministerium.de/fileadmin/Dateien/3_Downloads/N/NAMSE/National_Plan_of_Action.pdf , [Last accessed: 31.08.2023]

(3)Mukoviszidose e. V.: Deutsches Mukoviszidose-Register. Available at:  rel="noopener noreferrer">https://www.muko.info/fileadmin/user_upload/angebote/qualitaetsmanagement/register/berichtsbaende/berichtsband_2018.pdf, [Last accessed: 09.08.2023].

(4) Cystic Fibrosis Trust. How cystic fibrosis affects the body. Available at: https://www.cysticfibrosis.org.uk/what-is-cystic-fibrosis/how-does-cystic-fibrosis-affect-the-body, [Last accessed: 09.08.2023].

(5) Cystic Fibrosis Foundation. Basics of the CFTR Protein. Available at:  rel="noopener noreferrer">https://www.cff.org/Research/Research-Into-the-Disease/Restore-CFTR-Function/Basics-of-the-CFTR-Protein/, [Last accessed: 09.08.2023].

(6) CF Foundation. 2020. About Cystic Fibrosis. Available at: https://www.cff.org/What-is-CF/About-Cystic-Fibrosis/ [Last accessed: 09.08.2023].

(7) British Lung Foundation. What is cystic fibrosis? 2019. Available at: https://www.blf.org.uk/support-for-you/cystic-fibrosis/what-is-it [Last accessed: 09,08. 2023]

(8) Abbott, J., et al. What defines a pulmonary exacerbation? The perceptions of adults with cystic fibrosis. Journal of Cystic Fibrosis. 2009; 8(5):356-9.

(9) Rubin, J., et al. Frequency and costs of pulmonary exacerbations in patients with cystic fibrosis in the United States. Current Medical Research and Opinion. 2017; 33(4):667-74.

(10) Cystic Fibrosis Foundation. Cystic Fibrosis Patient Registry 2021 Annual Data Report. Available at: https://www.cff.org/sites/default/files/2021-11/Patient-Registry-Annual-Data-Report.pdf [Last accessed: 09.08.2023].

(11) Sawicki, G., et al. High treatment burden in adults with cystic fibrosis: Challenges to disease self-management. Journal of Cystic Fibrosis. 2009; 8(2):91-6.

(12) Quittner, A., Saez-Flores, E. and Barton, J. The psychological burden of cystic fibrosis. Current Opinion in Pulmonary Medicine. 2016; 22(2):187-91.

(13) Cystic Fibrosis Trust. Transition and adherence. Available at: https://www.cysticfibrosis.org.uk/the-work-we-do/research/research-areas/transition-and-adherence [Last accessed: 09.08.2023].

(14) Vertex Pharmaceuticals Inc. Caregiver Burden in Cystic Fibrosis: Prepared by PHMR. Unpublished; 2021.

(15) Mukoviszidose e.V., Mukoviszidose über die Jahre: Folgeerkrankungen und Spätfolgen. Available at:  https://www.muko.info/informieren/ueber-die-erkrankung/folgeerkrankungen#, [last accessed: 31.08.2023]

(16) O’Sullivan, A., et al. 186 Manifestation and progression of illness in young children with cystic fibrosis: A targeted literature review. Journal of Cystic Fibrosis. Posters. 2015; 14(1),S105.

(17) Ranganathan, S., et al. Early Lung Disease in Infants and Preschool Children with Cystic Fibrosis. What Have We Learned and What Should We Do about It? American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine. 2017; 195(12):1567-75.

(18) Southern, K., et al. Standards of care for CFTR variant-specific therapy (including modulators) for people with cystic fibrosis. Journal of Cystic Fibrosis. 2023; 22(1):17-30.