اولین خبری که از نام حکومتی در آذربایجان پیدا می کنیم در منابع سومری و اکدی هستند آنها آذربایجان را به نام سرزمین قوتی نامیده اند.
در کتیبه ای از ” لوقال ان موندو” اولین بار این نام به صورت زیر دیده می شود:
𒄖 𒋾 𒌝 𒆠
از سمت چپ اولین نگاره ” قو” خوانده می شود بنابراین تصوراتی چون کوتی و گوتی اشتباه است.
لوگوگرام دوم به صورت ” دی/تی” خوانده می شود.
و اوم در اکدی پسوند مکان و کی( کئر/ کیران در تورکی)در سومری به معنی زمین و سرزمین است.
قوتی ها را مانند سوبَری ها( سوبار، سابیر) با توصیف سفید پوست( نَمروتی، نمرودی) معرفی کرده اند.
تا کنون سندی از زبان این ملت بیرون درز نکرده ولی نام دوزاده تن پادشاهان این سلسله در منابع سومریان نشان می دهد آنها تورک زبان بودند.
این ملت چهار هزار و سیصد و پنجاه و شش سال قبل همانند یک ارتش آزادیبخش، برادران سومری را از دست آکدیان ظالم نجات دادند و صد و بیست سال بر سومر حاکمیت کردند.
برخلاف تبلیغات غربیان که بر اساس چند کتیبه اکدی این مردم را وحشی نامیده اند اتفاقا دوره “سومر نو” و عصر طلایی در زمان حکومت آذربایجانی های باستان رقم خورد و پادشاهی مانند “گوده آ”( کوتاه قد بود.گوده) مترقی ترین قوانین بشری و آثار هنری سومر را به اوج رساند.
نشان به این نشان که سومریان برخلاف سایر مهاجمین نام پادشاهان قوتی را در ادامه لیست شاهان خود نوشته اند و این همزبانان را خودی محسوب کرده اند.
این سلسله به سومر سوم متصل شد ولی با سلطه مجدد اکدیان، به شمال پخش شدند.
شخصی که سومر نو را ساخت حاکمی به نام” اور بابا” پدرزن ” گوده آ” بود و در زبان تورکی و سومری این اسم به معنی پدرِشهر است. ( ساخت اسم مانند حیدر بابا یا گورگور بابا..)
البته نام قوتی/قودی ( قورد) در شکل اسامی چون ” ده ده قورقوت” و یا “قوت لوق” در تورکی استفاده شده و به معنای رب النوع خورشیداست و سمبل حیوانی آن گرگ و نماد مبارکی در بین تورکان است.
نام پادشاهان این سلسله گویای زبان آنهاست و تلاش برای وصل کردن به زبان هند و آریایی رد شده است( منابع این ادعا در آخر متن)
نام چند شاه سلسله قوت های آذربایجان:
اینقه شوش، سارالاب، یارلاقاش، اولولومش، اُن دوشه، دیری قان.
این سلسله اولین سلسله شناخته شده -به واسطه پیدایش خط- در آذربایجان باستان است.
در سالنامه های سلطنتی آشور این نام برای مردم ماننا و ماد استفاده شد.
اسن قالین/ رحیم آغ بایراق
Mallory, J.P.; Mair, Victor H. (2000). The Tarim Mummies. London: Thames & Huds
برایانت، ادوین؛ پاتون، لوری ال (2004). جدال هند و آریایی
مطالب جالب
جغرافیای آذربایجان ؛ شهرهای ارومیه ، خوی ، اشنویه و سلماس در منابع تاریخی
سینما امپایر
بیمارستان سینا