نشریه الکترونیکی ائل اوبا

و من آیاته خلق السّموات و الأرض و اختلاف ألسنتکم و ألوانکم إنّ فی ذلک لآیات للعالِمین

تفسیر البیان ترکی – مصمم مولی زاده شکوی


لینک مطلب : http://eloba.ir/?p=1193

200px-البیانتفسیر البیان ترکی یا کتاب البیان فی تفسیر القرآن ، قرا« مجیدین آذربایجان تورک دیلینده ترجمه و تفسیری دیر. بو ترجمه مرحوم شیخ الاسلام محمد حسن مولی شکوی نین اثری دیر ، و آذربایجانین  گؤرکملی دینی و ادبی کتابلاریندان ساییلار. ایلک دفعه 1326 قمری ده گونئی (جنوبی) آذربایجاندا چاپ اولونموشدور. بو کتاب قرآن شریفی خلقین اؤزدیلینده یازیلاراق اوزاماندا دوزگون دینین و اسلامین یاییلماسینا آذربایجاندا بؤیوک یاردیم ائدیب و ایراندا تورک دیلی دانیشان خلقین طرفیندن گنیش صورتده قارشیلاشمیشدی.

حتی مرحوم شهیدی دن روایتدیر که شیخ محمد خیابانی بو کتابین چاپینا مقدماتی فراهم ائتمیشدیر که شهادتی ایله بو اونملی فریضه اسلامیه ده یاددان چیخدی ، تا اینکه انقلاب اسلامیدن سونرا بو کتاب آذربایجان علماسینین طرفیندن قم شهرینده یئنی دن طبعه یئتیشدی ، و تبریزده صابری کتابخانه سیندن یاییلدی.

بو کتاب هم ترجمه هم تفسیردیر. تفسیرده معتبر تفسیرلر و فقه کتابلاری نین بعضی سی مثلا: مجمع البیان ، صافی ، فخر رازی ، قاضی بیضاوی ، جلالین ابی السعود مورد استفاده قرار تاپیپ موجزلیغینا زغما معتبر بیر تفسیر ساییلا بیلر.

مترجم و مفسر بیر آیدین اولاراق قرآن شریفی عموم مسلمانلارا یئتیرمک ایچون اوزمانین مرتجعلرینین فکرینه رغما ، که قرآنین تورک دیلینده ترجمه و تفسیرینی انحراف بیلیردیلر ، مصحف شریفی آذری تورکجه سینه چئویریب اؤزونه بو ایشده یار و یاور تاپمایاراق حتی طبعی و تصحیح ده اونون اؤز طرفیندن انجام تاپدی.

مرحوم مترجم و مفسرین غرضی بو مهم ایشدن ائله که اؤزو تفسیرین مقدمه سینده یازیر قرآنی و اونون مفهومونی توده لر ایچینده یایماقدیر: « دین قردشلرینین حضورینه کمال عجز وانکسارنه عرض ائدیر که جمیع موعظه و نصیحتلرین اشرفی و قصه لرین افضلی کلام الله شریفدر.

اما عرب لغتی ایله اولماغینا گؤره تورک قردشلر اونین ظاهر معنی سینی درک ائتمکدن عاجز ، اونده یازیلان احکام دین و اللهین باشقا فرمایشلرین مضمونیندن بیخبردیلر  هر چند ظاهر آیه اوخونور اما معنی سی معلوم اولمور … بو سببه ایسته دیم هم دینلریمه خدمت ائتمک ایچون قرآن شریفی ترجمه ائم اونو مختصر و آسان عبادتلر ایله جزئی سوادی اولان م<من قردشلر آسانلیق ایله فهم ائده لر.»

آیه لرین ترجمه سی ایکی دیرناق ( «  » ) آراسیندا یازیلیب ، و تفسیرلر ایکی دیرناق اءشیگینده یازیلمیشدیر ، نمونه :

سوره ابی لهب (5) آیه درمکه ده نازل اولوب

بسم الله الرحمن الرحیم

1- تبت یدا ابی لهب و تب

2- ما اغنی عنه ماله و ما کسب

3- سیصلی نارا ذات لهب

4- و امراته حماله الحطب

5- فی جیدها حبل من مسد

بیرگون حضرت پیغمبر صفا داغینا چیخوب سسلندی یا صباحاه: عرب آراسیندا غریبه ایش اولان وقتده بو سؤزی دئیردیلر و خلق جمع اواردی حضرتین بو سؤزونی ائشیدیب خلق جمع اولدیلر حضرت بیوردی که اگر من سیزه دئیم که بو داغین دالیندا دوشمان وار آخشام یا صباح سیزه حمله ائده جکدیر آیا منیم سؤزیمی ائشیدیب قبول ائدرسینیز یا یوخ؟ دئدیلر بلی حضرت بویوردی من اللهین پیغمبری یمسیزی قورخوزورم اللهین عذابیله اگر اونا ایمان گتورمیه سینیز ابولهب دئدی ( تبالک) ائله بیزی بو سؤزدن اؤتری جمع ائدوبسن پس بو سوره نازل اولدی:

1- « سینسین ابو لهبین ایکی اللری» و خیردن اوزاق اولسون نئجه که کسیلمیش شخصین نفعدن الی چیخار یا اینکه ابو لهبین اللری قطع اولسون او زمانیکه پیغمبری سنگسار ائدردی او حضرت خلقی الله طرفینه دعوت ائدن وقتده « و حال آنکه هلاک اولوبدور» دنیا و آخرت نعمتلریندن الی چیخوب اما اؤزی بیلمیور.

2- « اونین مالی و کسب ائتدیگی دولتی» اللهین عذابنی « اوندان دفع ائتمدی».

3- « تئزلیک ایله یئتیشر او اودا کی شعله و زبانه صاحبیدر».

4- «و اونوین عورتی» ام جمیل ابو سفیانین باجیسی «اودون گؤتورندر» تیکان و داشی گؤتوروب جمع ائدوب حضرتین یولینه تؤکوردیکه اونین آیاغینا باتسون یا اینکه حضرتله خلق آراسیندا نماملق ائدردی و عداوت اودونو یاندیراردی نئجه نمامی اودون داشینانه تشبیه ائدرلر.

5- « اونین بو ینیندا خرما لیغیندان ایپ واردر» اودون داشیماغایا اینکه قیامتده بوینونه زنجیر اورولار یتمیش ذراع اوزونلیغینده./ائل اوبا