نشریه الکترونیکی ائل اوبا

و من آیاته خلق السّموات و الأرض و اختلاف ألسنتکم و ألوانکم إنّ فی ذلک لآیات للعالِمین

نشانه های توجه نادرشاه افشار به زبان مادری


لینک مطلب : http://eloba.ir/?p=6429

دکتر رحیم آق بایراق

نادر شاه از طایفه “قرخلو” ایل افشار است. قدیمی ترین منبع مکتوبی که به ترک بودن ایل افشار اشاره کرده است، دیوان لغات الترک است که هزار سال پیش افشارها را ششمین اولوس طوایف(۲۴)گانه ترکان اوغوز معرفی کرده است.

دکتر لاکهارت در سخنرانی انجمن همایونی لندن (۱۳۱۷) با اشاره به مشهور شدن “نادر قلی شاه” گفت: این شهرت باعث شد هر شهر و کشوری او را منتسب به خود کنند و افسانه ها جعل کنند تا جایی که نادر شاه که به “طهماسب قلی خان”معروف بود ایرلندی ها آن را تحریف کرده”توماس اوکلی”گفته، نادر را ایرلندی دانستند.[1]

در داخل کشور ما نیز چنین جعلیاتی گسترده است که خود بهتر می دانید…

این کتیبه حاوی اشعاری ترکی از شاعری به نام “گولبن” در مدح نادر شاه است و از سطح رودخانه (۱۵) متر ارتفاع دارد.

شعر (۲۴)بیت دارد:

او شهنشاهی فلک، مرتبه چرخی سریر

شاه نادیر کی آدی تک اونا یوخ مِثل و نظیر

دئمک اولماز بو شهنشاه کی اولا پیغمبر

یا موقّرب مَلَکدیر اولوب از نوعی بشر

لیک چون قدرتِ حق ظاهر ائدیب  بیش از بیش

نظرِ حق اونا هر کیمه دئسه حق، دیمیش

نِسبت ایله شرف -و فخر-ی اوجاقی تیمور

حسَب ایله به جهان، شاهی شهان دیر مشهور

کتیبه دیگری از سوی نادر شاه بر سر در ورودی ایوان حضرت علی (ع) در نجف از شاعری به نام”عبدالرزاق تبریزی” شاعر قارا قویونلوها به صورت آب طلا و به زبان ترکی نوشته شده است.

نادر شاه در مکاتبات رسمی و دیپلماتیک خود نیز از زبان ترکی استفاده می کرد از جمله خطاب به سلطان عثمانی محمود خان اول.

در زمان نادر شاه دو لغت نامه معظم ترکی “سنگلاخ” و “شعوری” تنظیم شد که از علاقمندی نادر به زبان مادری خود حکایت دارد.

اَسَن قالین

منابع:

[1]سیری در تاریخ آذربایجان.سرداری نیا.ص ۱۸

-تاریخ آذربایجان/ نویسنده: علی اوسط قلی اف/ترجمه :دکتر ح.م صدیق/ناشر یاران

-تاریخ تبریز/نویسنده :ولادیمیر مینورسکی/ مترجم:عبدالعلی کارنگ/ ناشر:انتشارات آیدین

-اقوام ترک/نویسنده: پروفسور احمد جعفر اوغلو/مترجم: محبوبه هریسچیان/ نشر اختر

-تاریخ تبریز و آذربایجان/تالیف:محمد عزیزی/ناشر: پژواک البرز

-سیری در تاریخ ایران بعد از اسلام/نویسنده: آن.ک.س‌.لمبتون/مترجم: یعقوب آژند/ انتشارات امیر کبیر

-دونیا افشارلاری /نویسنده:سیامک حسینعلی زاده (ارگین)/انتشارات نباتی

-سیری در تاریخ آذربایجان /نویسنده: صمد سرداری نیا/نشر اختر صص۱۸۷-۱۸۹

-وبلاگ استاد اسماعیل سالاریان