نشریه الکترونیکی ائل اوبا

و من آیاته خلق السّموات و الأرض و اختلاف ألسنتکم و ألوانکم إنّ فی ذلک لآیات للعالِمین

مشارکت دادگستری استان آذربایجان غربی در احیاء دریاچه ارومیه


لینک مطلب : http://eloba.ir/?p=2377

ائل اوبا – خبر مشارکت دادگستری استان آذربایجان غربی در احیاء دریاچه ارومیه در برخورد قانونی با 40 هزار حلقه چاه غیرمجاز نخستین بار توسط پرویز علیزاده که در سمت معاونت این نهاد است رسانه ای شد.

پرویز علیزاده معاون پیشگیری از وقوع جرم دادگستری کل استان آذربایجان غربی

وی در مصاحبه ای که با خبرگزاری تسنیم انجام داده مدعی شده است که « مصرف بی‌رویه آب در آذربایجان غربی منجر به خشکی دریاچه ارومیه شده است ». این مقام قضایی در خط و نشان کشیدن به کشاورزان منطقه هشدار داده است که : « باید این چاه‌های غیر مجاز مسدود و افراد متخلف مجازات شوند » [1]

از سوی دیگر نماینده مردم شریف ارومیه در مجلس شورای اسلامی با اسفناک خواندن مسدود کردن چاه های کشاورزی می افزاید : « اینکه 3 هزار حلقه چاه را بدون در نظر گرفتن جایگزین پر کردند ظلم به مردم ماست . » [2]

این اقدامات واکنش نماینده مردم شریف مهاباد در مجلس شورای اسلامی را نیز در پی داشته است ، جلال محمودزاده ضمن انتقاد از رفتار غیر کارشناسی در این حوزه اظهار داشته است :

« اقتصاد استان آذربایجان غربی بر پایه کشاورزی است و همواره باید اصولی رعایت شود که کشاورزان صدمه نبینند ». [3]

رسیدگی به مسئله  40000 حلقه چاه غیرمجاز کشاورزی مستلزم تخصص محوری و به کارگیری نظرات کارشناسانه ، مبتنی برآمار و پژوهش ها است ، لکن ما شاهد برخورد هیجانی و احساسی معاونت پیشگیری از وقوع جرم در این حوزه هستیم. به گونه ای که مقصر اصلی در روند خشک شدن دریاچه ارومیه ” کشاورزان ” معرفی می شوند.

پل میانگذر دریاچه ارومیه

بنابر نظرات تخصصی اغلب کارشناسان پروژه های سد سازی و احداث پل خاکی میانگذر دریاچه ارومیه دو دلیل عمده انسانی در روند خشک شدن این پهنه آبی است. این مهم را می توان در موضع گیری های مديركل حفاظت محيط زيست آذربايجان شرقي در سال 92 به عینه دید که گفته بودند :

« احداث ميانگذر درياچه اروميه را می توان یکی از عوامل مهم در خشکی آن دانست که از نظر كمي و كيفي بر درياچه اروميه تاثير داشته است. »[4]

واضح است که تاثیر پل میانگذر بر خشکی دریاچه ارومیه اگر بیشتر از چاه های غیر قانونی نباشد کمتر نیست ، و این موضوع مبین آن است که در جهت گیری های معاونت پیشگیری از وقوع جرم استان آذربایجان غربی ” جامع نگری ” صورت نگرفته است.

آقای علی اکبری عضوکمیسیون کشاورزی مجلس درخصوص علت افزایش یکباره حفر چاه های غیر مجاز گفته بودند :

« در دولت احمدی نژاد  یکدفعه  دستور دادند، هرکسی می خواهد چاه بزند و به کشت محصولات کشاورزی بپردازد و این رویه غلط بوده است »[5]

مشاهده می کنید که متاسفانه نظام پیشگیری از آسیب های اجتماعی در کشور، بر مبنای روش ‘رودخانه ای’ است به این معنی که یک نفر در ساحل رودخانه نشسته و اجساد غرق شدگان را از آب بیرون می کشد ، این در حالیست که باید جلوی کسی که در سرشاخه رودخانه ، افراد را به رودخانه پرتاب می کند، گرفت.

بنابر آخرین مطالعات انجام شده در مورد اثرات پل میانگذر بر خشکی دریاچه ارومیه ، دکتر جواد پارسا (استادیار گروه مهندسی آب دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز) و دکتر علیرضا مجتهدی (استادیار گروه مهندسی آب دانشکده مهندسی عمران دانشگاه تبریز) توضیحات بیشتری در این خصوص ارائه داده اند :

بنا بر نظرات تخصصی آنان ، « احداث میانگذر علاوه بر کاهش چشمگیر ارتباط هیدرولیکی بین دو بخش شمالی و جنوبی دریاچه، باعث تغییر در الگوی رسوب‌گذاری، تبادل حرارتی و میزان غلظت در دو بخش مذکور شده است.

با توجه به سطح بیشتر بخش جنوبی نسبت به بخش شمالی، کاهش ارتباط هیدرولیکی و تبادل حرارتی، موجب افزایش میزان دمای بخش جنوبی در فصول گرم سال شده است.

از طرف دیگر با توجه به اینکه سهم رودخانه‌های بخش جنوبی در آوردن رسوب ، بیشتر از رودخانه‌های بخش شمالی است لذا افزایش شدت رسوب‌گذاری نیز در بخش جنوبی پس از احداث میان‌گذر باعث کاهش بیشتر عمق در آن شده و موجب شده است که عامل تبخیر از این بخش، با شدت بیشتری تاثیرگذاری نماید.

طبیعی است این عامل که ناشی از احداث میانگذر بوده است در روند خشک شدن دریاچه نقش زیادی ایفا کند.

واقعیت امر این است که خاکریزی‌های مربوط به احداث میانگذر، یک اقدام شتاب زده و فاقد اثرات مطالعات کافی به ویژه از نظر ارزیابی زیست محیطی بر این پارک ملی بوده و علیرغم اینکه در طی سال های اجرای میانگذر مطالعات متعدد انجام گرفته، حاکی از اثرات نامطلوب زیست محیطی آن بر این پارک ملی ‌بود لیکن احداث میانگذر همچنان تداوم یافت.» [6]

حال باید پرسید که آیا تمام سناریوهای ممکن برای احیاء دریاچه ارومیه به کشاورزان منطقه ختم می شود ؟

چرا این نهاد قضایی با استناد به مطالعات صورت گرفته پیرامون نقش منفی پل میانگذر دریاچه ارومیه در روند احیای آن ، از اجرای این پروژه ممانعت به عمل نیاورد؟

می بایست توجه داشت که مجموعه‌ای از عوامل متعدد با درجه تاثیرگذاری متفاوت شرایط کنونی دریاچه را رقم زده‌اند. بنابراین یقیناً احیای این دریاچه منحصر به فرد به عنوان یک پارک ملی و یک زیست بوم بسیار ارزشمند، بدون جامع‌نگری و تلاش در راستای بازیابی مجموعه گسترده‌ای از عوامل و پارامترهای متعدد به شرایط طبیعی، امکانپذیر نخواهد بود.

پی نوشت ها :

[1] – خبرگزاری تسنیم ، شناسه خبر: 503779 ، لینک خبر

[2] – خبرگزاری تسنیم ، شناسه خبر: 1323146 ، لینک خبر

[3] – پایگاه خبری – تحلیلی هاژه ، کد خبر 1903 ، لینک خبر

[4] – خبرگزاری مهر ، شناسهٔ خبر: 2212419 ، لینک خبر

[5] – خبرگزاری خانه ملت ، لینک خبر

[6] – ستاد احیای دریاچه ارومیه ، لینک خبر

ائل اوبا