جایز بودن به سینه و صورت زدن در عزای حسینی + اسناد

ائل اوبا – فتوایی که بیشتر مراجع اعلام مانند مرحوم خویی مرحوم حائری موسس مرحوم شیخ هاشم آملی مرحوم سید علی بهبهانی و … بر حقانیت آن صحه گذاشته اند و آن را با فتاوای خود تایید کرده اند.

در کتاب “فتاوی العلماء الاعلام” متن فتوای حضرت آیت الله العظمی آقای شیخ “محمدحسین غروی اصفهانی(میرزای نائینی)” راجع به عزاداری حضرت سیدالشهداء که حدود ۱۰۰ پیش قبل صادر شده است ، آمده است و احدی از علماء در مفاد آن ترید نکرده است.

شاید بتوان گفت در باب عزاداری سیدالشهدا علیه السلام فتوی ایشان از جامع ترین فتاوی علمای شیعه می باشد. البته در این فتوای فقط به مصادیقی که در ماه های گذشته مورد تردید بعض از افراد قرار گرفته است پرداخته ایم.

متن عربی فتوای آیت الله العظمی شیخ محمد حسین میرزای نائینی قدس سره

بسم الله الرحمن الرحیم

إلى البصرة وما والاها :

بعد السلام على إخواننا الأماجد العظام أهالی القطر البصری ورحمة الله وبرکاته .

قد تواردت علینا فی ( الکرادة الشرقیة ) برقیاتکم وکتبکم المتضمّنه للسؤال عن حکم المواکب العزائیة وما یتعلق بها إذ رجعنا بحمده سبحانه إلى النجف الأشرف سالمین ، فها نحن نحرّر الجواب عن تلک السؤالات ببیان مسائل:

الأولى : خروج المواکب العزائیة فی عشرة عاشوراء ونحوها إلى الطرق والشوارع مما لا شبهة فی جوازه ورجحانه وکونه من أظهر مصادیق ما یقام به عزاء المظلوم وأیسر الوسائل لتبلیغ الدعوة الحسینیّة إلى کل قریب وبعید ، لکن اللازم تنزیه هذا الشعار العظیم عما لا یلیق بعبادة مثله من غناء أو استعمال آلات اللهو والتدافع فی التقدم والتأخر بین أهل محلَّتین ، ونحو ذلک ، ولو اتفق شیء من ذلک ، فذلک الحرام الواقع فی البین هو المحرّم ، ولا تسری حرمته إلى المواکب العزائی ، ویکون کالناظر إلى الأجنبیّة حال الصلاة فی عدم بطلانها .

الثانیة : لا إشکال فی جواز اللطم بالأیدی على الخدود والصدور حدّ الإحمرار والإسوداد ، بل یقوی جواز الضرب بالسلاسل أیضاً على الأکتاف والظهور ، إلى الحد المذکور ، بل وإن تأدى کل من اللطم والضرب إلى خروج دم یسیر على الأقوى ، وأما إخراج الدم من الناصیة بالسیوف والقامات فالأقوى جواز ما کان ضرره مأموناً .

وکان من مجرد إخراج الدم من الناصیة بلا صدمة على عظمها ولا یتعقب عادة بخروج ما یضر خروجه من الدم ، ونحو ذلک ، کما یعرفه المتدربون العارفون بکیفیة الضرب ، ولو کان عند الضرب مأموناً ضرره بحسب العادة ، ولکن اتفق خروج الدم قدر ما یضر خروجه لم یکن ذلک موجباً لحرمته ویکون کمن توضأ أو اغتسل أو صام آمناً من ضرره ثم تبین ضرره منه ، لکن الأولى ، بل الأحوط ، أن لا یقتحمه غیر العارفین المتدربین ولا سیّما الشبان الذین لا یبالون بما یوردون على أنفسهم لعظم المصیبة وامتلاء قلوبهم من المحبة الحسینیّة .

ثبّتهم الله تعالى بالقول الثابت فی الحیاة الدنیا وفی الآخرة .

الثالثة : الظاهر عدم الإشکال فی جواز التشبیهات والتمثیلات التی جرت عادة الشعة الإمامیّة باتّخاذها لإقامة العزاء والبکاء والإبکاء منذ قرون وإن تضمنت لبس الرجال ملابس النساء على الأقوى فإنّا وإن کنّا مستشکلین سابقاً فی جوازه وقیدنا جواز التمثیل فی الفتوى الصادرة منا قبل أربع سنوات لکنا لما راجعنا المسألة ثانیاً اتضح عندنا أن المحرّم من تشبیه الرجل بالمرأة هو ما کان خروجاً عن زیّ الرجال رأساً وأخذاً بزیّ النساء دونما إذا تلبس بملابسها مقداراً من الزمان بلا تبدیل لزیه کما هو الحال فی هذه التشبیهات ، وقد استدرکنا ذلک أخیراً فی حواشینا على العروة الوثقى . نعم یلزم تنزیهها أیضاً عن المحرمات الشرعیة ، وإن کانت على فرض وقوعها لا تسری حرمتها إلى التشبیه ، کما تقدم .

الرابعة : الدمّام المستعمل فی هذه المواکب مما لم یتحقق لنا إلى الآن حقیقته فإن کان مورد استعماله هو إقامة العزاء وعند طلب الاجتماع وتنبیه الراکب على الرکوب وفی الهوسات العربیة ونحو ذلک ولا یستعمل فیما یطلب فیه اللهو والسرور ، وکما هو المعروف عندنا فی النجف الأشرف فالظاهر جوازه ، والله العالم .

۵ ربیع الأول سنة ۱۳۴۵ ه‍ حرره الأحقر محمد حسین الغروی النائینی

 

 

ترجمه فتوا :

«بسم الله الرحمن الرحیم

به اهالی بصره و حوالی آن

بعد از سلام بر برادران بزرگوار ما اهالی منطقه بصره

نامه ها و تلگراف هایی از شما یکی پس از دیگری در کراده شرقیه به ما می رسیده که متضمن سوال از حکم دسته های عزاداری و مسائل مربوط به آن بوده است، پس حال که شکر خدا به سلامت به نجف اشرف برگشتیم، پاسخ آن سوالات را در ضمن چند مسئله تبیین میگوییم:

اول : هیچ شبهه ای در جواز و رجحان خروج دسته های عزا در دهه محرم و مانند آن در خیابان ها نیست و همچنین در اینکه از بارزترین مظاهر عزاداری برای مظلوم و سهل ترین وسائل برای تبلیغ دعوت حسینی به دور و نزدیک است. هرچند لازم است این حرکت بزرگ از آنچه مناسب عبادتی مثل آن نیست پیراسته شود، مانند غناء، استعمال آلات لهو و یا درگیری بین اهل دو محله در تقدم و تاخر و مانند اینها. هرچند اگر چیزی از این موارد اتفاق افتاد، تنها همان حرام است و حرمت به اصل خروج دسته سرایت نمیکند، مانند کسی که در بین نماز به نامحرم نگاه میکند، که نمازش باطل نمیشود.

دوم : اشکالی در جواز سینه زنی و لطم بر صورت تا جایی که به سرخی یا سیاهی بکشد نیست، بلکه جواز زنجیرزنی بر کتف و کمر تا جاییکه به آن حد برسد نیز قوی است، بلکه حتی اگر این لطم یا ضرب باعث خروج خون کمی شود نیز علی الاقوی جایز است.

همچنین در مورد خون آوردن از پیشانی و جلوی سر به وسیله شمشیر یا قمه، اقوی جواز مقداریست که از ضررش ایمن باشد و صرفا خونریزی باشد نه اینکه به استخوان سر صدمه ای بزند و عادتا نیز خروج این مقدار خروج مشکلی در پی نداشته باشد، چنانکه اهل این فن خود بلدند.

و اگر به اعتقاد شخص هنگام ضربه زدن ضرر به حسب عادت مقداری باشد که از آن ایمن است، ولی بحسب اتفاق خونریزی شدت بیشتری گرفت و ضرری در پی داشت، این مایه حرمت عمل او نمیشود و مانند کسی میشود که وضو گرفته، غسل کرده یا و روزه داشته با اعتقاد عدم ضرر و بعد از آن متوجه ضرر شده است. لکن اولی بلکه احوط آن است که کسانی که در این امر سررشته ندارند، خصوصا جوانانی که بخاطر شدت مصیبت و سنگینی قلوبشان از داغ حسینی از خود بیخود میشوند، خود دست به این کار نزنند.

ثبّتهم الله تعالى بالقول الثابت فی الحیاة الدنیا وفی الآخرة .

سوم : ظاهر آن است که اشکالی نباشد در جواز مراسم تشبیه و تمثیل [تعزیه] که شیعه امامیه قرنهاست عادت دارد به هنگام عزا و گریه بر پا داشته باشد، و علی الاقوی جتی اگر متضمن این باشد که مردان لباس زنان را بپوشند… بله لازم است از محرمات شرعی خالی باشد و در فرض وقوع محرمات نیز حرمت به اصل عمل سرایت نمیکند چنانکه گذشت.

چهارم: طبل هایی که در این دسته ها به کار میرود، هرچند تا کنون حقیقتش بر ما روشن نشده است [که از جمله طبلهای حرب است یا طبلهای موسیقی]، اگر مورد استعمالش اقامه عزا و جمع کردن عزادارن و هوسه های عربی و مانند اینها باشد و در لهو و سرور استعمال نشود، چنانکه در نجف اشرف هم اکنون چنین است، پس ظاهر جواز آن است.

۵ ربیع الأول سنة ۱۳۴۵ ه‍

حرره الأحقر

محمد حسین الغروی النائینی»

 

 

 

چیزی که استاد ما در جواب این سوال فرمودند صحیح است و عمل مطابق آن اشکالی ندارد. از خداوند میخواهیم برادران ایمانی ما را برای تعظیم شعائر دین و دوری از محارم موفق بدارد.
الاحقر ابوالقاسم الموسوی الخوئی

آنچه مرحوم مغفور آیت الله آقای میرزای نائینی قدس سره که از اعاظم علماء شیعه بوده اند مرقوم فرموده اند صحیح و مطابق واقع میباشد .

جناب آقای سید حسین معتمدی کاشانی خطیب محترم دامت برکاته : سوالهایی که درباره اقامه شعائر حسینی (ع) و مراسم معموله عزاداری اهلبیت عصمت و طهارت خاصه سیدالشهداء علیهم افضل الصلاه و السلام نموده اید و جوابهائی که مراجع عالیقدر تقلید در این زمینه مرقوم فرموده اند اجمالا ملاحظه گردید :چون جواب تفصیلی در مورد یک یک سوالات موجب تطویل است.

اجمالا معروض میدارد که آنچه را که حضرات رجال دین و فقهاء و مراجع عالیقدر مسلمین از گذشته و حال مخصوصا مرحوم آیه الله العظمی میرزا حسین نائینی قدس سره در این زمینه مرقوم فرموده اند مورد تائید این جانب است. و نظر اینجانب با آنچه که آنها مرقوم فرموده اند مطابقت دارد. شکرالله مساعیکم الجمیله و لازلتم مویدا و ناصرا للاسلام و السلام علیکم و رحمه الله و برکاته.

بتاریخ ۱۸/جمادی الاولی/۱۴۰۱ هجری قمری

 

بسمه تعالی شانه

اطاعت آنچه عالم جلیل استاد الفقهاء و المجتهدین مرحوم نائینی قدس الله سره مرقوم فرموده اند و مورد تائید علماء معاصر ایشان و طبقه بعد می باشد مورد تائید و تاکید این جانب نیز می باشد.

و بطور اختصار برای اینکه توده مسلمانان و برادران دینی بر مقدار کمی از دلائل این فتاوی واقف شوند معروض میدارد که مرحوم علامه مجلسی قدس الله سره در جلد دهم بحار فقط در باب ثواب بکاء و گریه برای حضرت ابی عبدالله الحسین و سائر ائمه علیهم الصلاه و السلام نزدیک پنجاه روایت ذکر فرموده است که از آنها مستفاد میشود که از سنن موکده است و البته هر چه از مقدمات این سنت باشد از روضه خوانی و مواکب عزا و غیر ذلک نیز از مستحبات شرعیه است و قرار دادن موقوفات و نذور و وصایا و صرف آنها در مصارف مذکوره نیز چنین است.

و گذشته از آن در خیلی از مواقع عنوان استشعاع که از ضروریات است نیز بر این امور منطبق می باشد و این خود قدردانی از خلفاء الهی و اظهار ارادت بآن مولی مظلوم و اهل بیت محترمش صلوات الله و سلامه علیهم اجمعین می باشد و اظهار تنفر از ستمکاران بسیار موثر در جلوگیری از ستمگری است خداوند متعال بمومنین و جنابعالی که اقدام باحیاء امر اهل بیت عصمت می فرمائید توفیق و اجر جزیل عنایت فرماید و السلام علیکم و رحمه الله و برکاته.

 

 

بسمه تعالی

فتوای شیخنا الاستاذ مرحوم حضرت آیه الله العظمی آقای میرزا حسین نائینی قدس سره مورد تائید اینجانب است.

بسم الله الرحمن الرحیم

آنچه بزرگان دین و اسطوانه های مذهب در باب مجالس عزای مولینا ابوعبدالله الحسین صلوات الله علیه و تعظیم شعائر مربوطه بآن حضرت مرقوم فرموده اند در نهایت صحت و متانت است خداوند سبحان همه ما را در اقامه مجالس عزای امام حسین (ع) وتعظیم شعائر آن حضرت و تنزیه آن از آنچه مناسب آن مجالس نیست توفیق دهد.

 

 

بسم الله الرحمن الرحیم

مکتوب حضرت آیه الله نائینی در مورد شعائر حسینیّه مورد تائید اینجانب است.

بسمه تعالی

آنچه که استاد الفقهاء العظام آیه الله العظمی نیینی( قده ) مرقوم داشته اند فوق آنستکه احتیاج بتائید داشته باشد.

بسم الله الرحمن الرحیم

نوشته این عالم بزرگ ، بالاتر از آن است که نیاز بتایید داشته باشد و مورد قبول علماء اعلام و آیات عظام است.

بسمه تعالی

فتوای مرحوم آیه الله نائینی بجواز شعائر حسینی از سینه زدن و نحو ذلک از اموریکه بالا ذکر شده مورد تائید تمام علمآء میباشد و در کتابچه فتوای علمآء در شعائر حسینی فتوای اینجانب هم بنحو تفصیل مذکور است.

بسم اله خیر الاسماء

رساله ایکه مرحوم مغفور شیخ الفقهاء آیه الله علامه نائینی قدس سره در جواب سئوال اهل بصره مرقوم فرموده مورد تائید اکثر علماء معاصر و من بعد ایشان بوده و عمل طبق آنچه بیان نموده اند انشاءالله تعالی موجب اجر و ثواب خواهد بود از خداوند منان برای همه توفیق عمل بوظیفه در خواست میگردد.

بسم الله الرحمن الرحیم

آنچه مرحوم شیخ اعظم نائینی قدس الله تعالی سره در جواب اسئله بصریه بیان فرمودند در غایت متانت میباشد و لازم است این عبادت عظمی را از منافیات اخلاص در اقامه شعائر دینیه تنزیه نمود  اسئل الله التوفیق و المثوبه فانه ولی ذلک

بسم الله الرحمن الرحیم

اقامه تعزیه داری حضرت ابی عبدالله الحسین سید الشهداء و سید شباب اهل الجنه و خامس اصحاب الکساء صلوات الله و سلامه علیه از بزرگترین شعائر اسلامی است که بقاء آثار نبوت و احکام اسلامی تا حال از برکات آن میباشد

و حضرت مستطاب استاد اعظم ما مرحوم آیه الله العظمی الحائری قدس سره قبل از بحث فقهشان بوسیله یک نفر از حاضرین در مباحثه ذکر مصیبت مینمودند و پس از آن شروع بمباحثه میفرمودند

و بنابراین آنچه را که استاد المشایخ العظام حضرت آیه الله العظمی آقای نائینی اعلی الله مقامه در این موضوع در پاسخ اهالی بصره مرقوم فرموده اند و آقایان آیات الله مراجع تقلید و حجج اسلام تایید فرمودند بسیار بمورد و محل و تایید احقر و تمام مسلمین میباشد در خاتمه تایید کسانیکه ساعی در اقامه و احیاء شعائر بزرگ دینی هستند از خداوند متعال مسئلت مینمایم  فی ۱۷/جمادی الاولی/ ۱۴۰۴

الاحقر مصطفی الحسینی خوانساری عفی الله عنه و عن والدیه(مهر شریف)

 

بسم الله الرحمن الرحیم.

جواب: فتوی مرحوم آیه الله میرزا حسین نائینی اعلی الله مقامه در کمال متانت و مورد تائید اینجانب و تمام علمای اعلام میباشد.

بتاریخ چهارم ذیقعده الحرام ۱۴۰۰ هجری  الاحقر حاج میرزا خلیل کمره ی

۴ ذی قعده الحرام ۱۴۰۰ هجری نبوی (مهر و امضا شریف)

بسمه تعالی شانه

ترجمه استفتاء مزبور که مزین بنظرات آقایان مراجع و مسجل به تسجیلات مبارکه ایشان گردیده نیز بطبع رسیده و این حقیر هم مختصری در تایید مرقومات آن استاد معظم قدس سره الشریف نوشته ام امید است خداوند متعال توفیق عمل مرحمت فرماید. دام الله تاییداتکم الشریفه و السلام علیکم و الرحمه

۶ شهر شعبان المعظم/۱۴۰۰  (مهر و امضا شریف)

بسم الله الرحمن الرحیم

آنچه سوال فرمودید در امر شعائر حسینی(ع)که حضرت یه الله العظمی میرزا محمد حسین نیینی اعلی الله مقامه در جواب سوال اهالی بصره مرقوم فرموده اند و به امضی جمعی از مراجع تقلید و فقهی شیعه از سابقین و معاصرین مزین شده و مکرر طبع و نشر گردیده صحیح و مورد تیید است خداوند متعال توفیقات مومنین را در اقامه عزاداری امام حسین صلوات الله علیه که از جمله شعائر دینی است زیاد فرماید. والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته

الاحقر علی نمازی شاهرودی

۱ شعبان المعظم ۱۴۰۴ هجری قمری

بسم الله الرحمن الرحیم و به نستعین

آنچه که مرحوم نایینی فرموده اند مورد تکیه و نظر است.

۲۶ محرم الحرام ۱۴۰۲ ه- ق  احمد سبط الشیخ الانصاری (مهر شریف)

بسمه تعالی

پاسخیکه که فقید سعید استاد الفقهاء و المجتهدین ایه الله العظمی میرزا حسین نائینی اعلی الله مقامه الشریف به اهالی بصره درباره اقامه عزاداری حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام مرقوم فرموده اند و مورد تایید این جانب میباشد وفقنا الله لاقامه الشعائر الحسینیه

دهم شوال ۱۴۰۵    رضا انصاری

بسمه تعالی شانه العزیز

آنچه را که حضرت آیه الله العظمی خلد اشیان مرحوم میرزا حسین نائینی اعلی الله درجته در جواب استفتاء اهالی بصره در خصوص اقامه عزاداری حضرت ابی عبدالله الحسین صلوات الله و سلامه علیه و علی جده و ابیه و امه و اخیه و بنیه صادر فرموده اند همانطوریکه مورد امضاء بسیاری از علماء اعلام واقع شده اینجانب نیز از لحاظ فردی از مسلمین سپاسگذارم خداوند این شیوه مرضیه الهی را که بحضرت موسی بن عمران ع فرموده امتیاز امه محمد ص ع یا چند چیز است از جمله امتیاز آنها عاشورا است بر این امت مستدام بدارد

حرز فی ۹ شوال ۱۴۰۵

جواب مسأله از نظر فقهی همانطور است که آیه الله العظمی نایینی فرموده اند.

منبع : هیئت ریحانه النبی سلام الله علیها